พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๑๗ กุกกุชาดก : พระราชากลับตัว

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๑๗ กุกกุชาดก
พระราชากลับตัว

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในกรุงพาราณสี พระองค์ไม่ตั้งอยู่ในศีลธรรม ชอบเก็บส่วยจากชาวนาคราวละมากๆ บางครั้งก็โกงส่วยบ้าง อำมาตย์คนสนิทอยากจะเตือนสติให้พระราชาเลิกทำชั่ว หันกลับมาสร้างความดีและปกครองบ้านเมืองให้สงบสุข
เช้าวันหนึ่ง พระราชาทรงเสด็จไปทอดพระเนตรตรวจตราความเรียบร้อยของการสร้างพระตำหนักใหม่ แต่ยังเหลือส่วนยอดโดมที่ยังไม่ได้ยกไม้ขึ้นพาดไว้ ทรงกลัวว่ายอดโดมจะตกลงมาใส่ พระองค์จึงรีบเสด็จออกมา แล้วพูดขึ้นว่ายอดโดมเป็นไม้แก่นไม่ใช่ไม้กระพี้ มันทรงตัวอยู่ได้อย่างไร ดูแล้วมันน่าจะตกลงมาแต่กลับไม่ตก
อำมาตย์คิดอุบายที่จะเตือนสติพระราชาได้จึงพูดว่า “ยอดโดมนั้นมีการยึดไว้อย่างดี และถูกกำลังบีบบังคับวางขนาบไว้จึงไม่ตกลงมา ก็คล้ายกับพระราชาที่เหล่าอำมาตย์เป็นกัลยาณมิตร มีความสามัคคี ซื่อสัตย์สุจริตเที่ยงตรง สิ่งเหล่านี้จะทำให้ไม่พลาดจากความดีงาม เหมือนยอดโดมที่แบกจั่นทันไว้”
เมื่อพระราชาทรงมองไปที่สระบัวเห็นดอกบัวไม่เปียกน้ำก็ตรัสถามอำมาตย์ อำมาตย์จึงบอกกับพระราชาว่า “ดอกบัวมีเหง้าขาวผุดจากน้ำที่สะอาด บานเมื่อโดนแสงอาทิตย์ ไม่เปื้อนโคลนฉันใด พระราชาก็ต้องประพฤติตนไม่ให้มีความชั่วเประเปื้อน ไม่อคติ พระราชาก็จะเป็นเหมือนดอกบัวที่เกิดในน้ำแต่ไม่เปียก”
พระราชาได้ฟังอำมาตย์กล่าวก็ทรงคิดได้ ทรงกลับพระองค์ครองราชย์โดยธรรม รักษาศีล เข้าวัดทำบุญตลอดพระชนม์ชีพ

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“เป็นผู้นำคน จะต้องเป็นแบบอย่างที่ดีจึงจะถูกต้อง
ผู้นำประพฤติเช่นใด ลูกน้องย่อมประพฤติเช่นนั้น”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
คุนนญฺเจ ตรมานานํ ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว
สพฺพา ตา ชิมฺหํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต สติฯ
เมื่อฝูงโคว่ายข้ามน้ำอยู่ ถ้าโคจ่าฝูงว่ายคดเคี้ยว
โคทั้งหมดก็จะว่ายคดเคี้ยวตามไปด้วย ในเมื่อผู้นำพาไปอย่างนั้น (๒๗/๖๓๔)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม