พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๒๓ สุวัณณหังสชาดก : หงส์ทองคำ

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๒๓ สุวัณณหังสชาดก
หงส์ทองคำ

มีพราหมณ์อยู่ตระกูลหนึ่ง เป็นผู้ใจบุญ รักษาศีลภาวนา มีจิตใจโอบอ้อมอารี เขามีบุตรอยู่ ๓ คน ชื่อ นันทวดี สุนันทา และนันทา ทั้ง ๓ เป็นหญิงที่สวยงาม มีกิริยามารยาทดี เป็นที่รักใคร่ของพราหมณ์ เมื่อทั้ง ๓ มีสามีแล้ว พราหมณ์ก็เสียชีวิตลง และได้ไปเกิดใหม่เป็นหงส์ทองระลึกชาติได้
คราวหนึ่งบ้านเมืองเศรษฐกิจไม่ดี ครอบครัวได้รับความลำบาก นางพราหมณีต้องออกรับจ้างทำงานเพื่อหาปัจจัยมาบำรุงเลี้ยงครอบครัว หงส์ทองได้เห็นความลำบากของนางก็เกิดความสงสารอยากจะช่วยเหลือ จึงบินไปเกาะที่หน้าต่างบ้านและเล่าเรื่องที่ตนระลึกชาติได้ให้นางและลูกสาวฟัง ก่อนบินเข้าป่า หงส์ทองก็สลัดขนที่เป็นสีทองให้คนละ ๑ ขน แล้วบินจากไป หงส์ทองบินมาเยี่ยมนางกับลูกสาวบ่อยๆ ตอนไปก็จะทำแบบเดิมทุกครั้ง จนฐานะของบ้านดีถึงขั้นรวยทีเดียว
ความโลภทำให้คนเราเกิดความคิดอยากได้ไม่สิ้นสุดไม่เคยพอ นางปรึกษากับลูกว่า “ถ้าครั้งต่อไปหงส์ทองมา พวกเจ้าต้องช่วยจับ แล้วดึงขนมันให้หมดทั้งตัว เอาไปขายคงได้ราคาดี เราก็จะมีสมบัติมากๆ” ลูกทั้ง ๓ ของนางไม่เห็นด้วยกับความคิดของนาง แต่นางก็ไม่ได้สนใจอะไร เพราะความโลภครอบงำนางไปแล้ว
เช้าวันหนึ่ง หงส์ทองบินมาที่บ้านอีก เมื่อสบโอกาสนางจับหงส์ทองขังไว้ และจัดการถอนขนจนเกลี้ยง ขนนกไม่เป็นทอง แต่กลับกันเป็นเพียงแค่ขนธรรมดา เพราะว่าหงส์ทองไม่ได้เต็มใจให้
นางยังไม่ลดความพยายามที่จะเอาขนทอง นางจึงเลี้ยงหงส์ไว้ในกรงจนกว่าขนจะขึ้นเอง เวลาผ่านไปจนขนขึ้นเต็มตัว ด้วยความเผอเรอลืมปิดกรง หงส์ทองจึงมีโอกาสบินหนีจากไปและไม่กลับมาที่นี่อีก ดังคำกล่าวที่ว่า “บุคคลได้สิ่งใดด้วยความยินดีแล้ว ความโลภเกินประมาณเป็นความชั่ว นางจับเอาพญาหงส์ทองแล้วจึงเสื่อมทองคำ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ความโลภเกินไป เป็นบาป”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ลุทฺโธ ธมฺมํ น ปสฺสติ
โลภเข้าแล้ว มองไม่เห็นธรรม (๒๕/๒๖๘)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม