จีนปรับ 'แผนที่' พรมแดนใหม่ กระทบ 'อินเดีย' - พิพาทหลายประเทศ แถบทะเลจีนใต้
<span class="submitted-by">Submitted on Fri, 2023-09-08 13:44</span><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even" property="content:encoded"><p>พรรคคอมมิวนิสต์จีนปรั<wbr></wbr>บข้อมูล "แผนที่มาตรฐาน" ปักปันเขตแดนและเขตน่านน้ำ<wbr></wbr>ตามมุมมองของตัวเอง สร้างข้อพิพาทให้กับประเทศใกล้เคียงหลายประเทศ ทั้งอินเดียและประเทศแถบทะเลจีนใต้ อย่างไต้หวัน, ฟิลิปปินส์, อินโดนีเซีย, เวียดนาม, มาเลเซีย โฆษกรัฐมนตรีกระทรวงการต่<wbr></wbr>างประเทศของอินเดีย ระบุ การกำหนดเขตแดนของจีนไม่ได้วางอยู่<wbr></wbr>บนหลักฐานอะไรเลย การที่จีนทำเช่นนี้มีแต่จะทำให้<wbr></wbr>คำถามเรื่องเขตแดนมีความยุ่<wbr></wbr>งยากมากขึ้นเท่านั้น</p>
<p> </p>
<p>8 ก.ย. 2566 พรรคคอมมิวนิสต์จีนจะมีการปรั<wbr></wbr>บข้อมูลที่อ้างว่าเป็น "แผนที่มาตรฐาน" เป็นประจำทุกปี โดยมีการเพิ่<wbr></wbr>มอาณาเขตที่ทางการจีนอ้างว่าเป็<wbr></wbr>นของประเทศจีนเข้าไปด้วย ซึ่งประเทศเพื่อนบ้านมักจะมองว่<wbr></wbr>าเป็นมาตรการที่มีเจตนาร้<wbr></wbr>ายในการคุกคามแบบลัทธิจักรวรรดิ<wbr></wbr>นิยม</p>
<p>แต่สำหรับพรรคคอมมิวนิสต์จีน "แผนที่มาตรฐาน" นี้ถือว่าเป็นเอกสารศักดิ์สิทธิ์<wbr></wbr> เป็นตราแห่งความชอบธรรม และความทะเยอทะยานที่แผ่<wbr></wbr>ขยายมากขึ้นเรื่อยๆ ที่ต้องถูกนำไปบรรจุลงในตำราเรี<wbr></wbr>ยนแบบไม่มีการเปลี่ยนแปลง ต้องถูกแจกจ่ายโดยบริษัทต่างๆ และถูกแปะอยู่บนข้างฝาของสถานที่<wbr></wbr>ทำงานและห้องเรียน</p>
<p>การปรับปรุงแผนที่ของจีนในครั้<wbr></wbr>งล่าสุดนี้ ส่งผลให้หลายประเทศไม่พอใจ ไม่ว่าจะเป็นอินเดีย, อินโดนีเซีย, มาเลเซีย, ฟิลิปปินส์, เวียดนาม และไต้หวัน ประเทศเหล่านี้ต่างก็ประกาศต่<wbr></wbr>อต้านอย่างหนักแน่นต่อ "แผนที่มาตรฐาน" ของจีน โดยที่ทางอินเดียต่อต้านในเรื่<wbr></wbr>องที่มีการระบุพื้นที่อักไสจิน และอรุณาจัลประเทศไว้เป็นส่วนหนึ่<wbr></wbr>งของจีนด้วย</p>
<p>รัฐอรุณาจัลประเทศนับเป็นรัฐในอินเดียที่มี<wbr></wbr>พรมแดนติดต่อกับรัฐอัสสั<wbr></wbr>มและนาคาแลนด์ มีพรมแดนส่วนที่เป็นข้อพิพาทกั<wbr></wbr>บจีนคือเส้นแบ่งแม็กมาน ส่วนอักไสชิกเป็นที่ราบสูงกว้<wbr></wbr>างใหญ่ในลาดัก รัฐชัมมูและกัษมีระ ตั้งอยู่ระหว่างเทือกเขาคุนหลุ<wbr></wbr>นของจีนกับเทือกเขาคาราโครั<wbr></wbr>มทางเหนือของอินเดีย ตอนที่จีนเข้ายึดครองทิเบตเมื่<wbr></wbr>อปี 2493 พวกเขาได้ส่งทหารเข้าไปตัดถนนผ่<wbr></wbr>านอักไสชินชนเกิดปัญหาข้อพิ<wbr></wbr>พาทพรมแดนกับอินเดียนับตั้งแต่<wbr></wbr>นั้นมา</p>
<p>นอกจากพื้นที่ดังกล่าวนี้แล้ว การวางเขตพรมแดนยั<wbr></wbr>งทำการรวมเอาประเทศไต้หวันเข้<wbr></wbr>าไปด้วย รวมถึงอ้างสิทธิเหนือพื้นที่น่<wbr></wbr>านน้ำทะเลจีนใต้อย่างกว้างขวาง รวมถึงที่ยังคงเป็นข้อพิพาทอยู่ด้<wbr></wbr>วยหลายแห่ง</p>
<p>ประเทศเวียดนามเป็นประเทศล่าสุ<wbr></wbr>ดที่ร่วมต่อต้านแผนที่ของจีนด้<wbr></wbr>วย โฆษกกระทรวงต่างประเทศของเวี<wbr></wbr>ยดนาม Phan Thu Hang ได้กล่าวย้ำว่าประเทศมีจุดยื<wbr></wbr>นอย่างหนักแน่นมาโดยตลอดในเรื่<wbr></wbr>องการมีอธิปไตยเหนือ หมู่เกาะฮหว่างซา (พาราเซล) และหมู่เกาะจรึงซา (สแปรตลีย์) รวมถึงมีการคัดค้านการอ้างสิทธิ<wbr></wbr>ของจีนที่อาศัยการอ้าง "เส้นไข่ปลา" ในทะเลตะวันออก ซึ่งทางโฆษกการต่างประเทศเวี<wbr></wbr>ยดนามบอกว่าการวางเส้นพรมแดนเช่<wbr></wbr>นนี้เป็นโมฆะและถือเป็นการละเมิ<wbr></wbr>ดกฎหมายนานาชาติ โดยเฉพาะอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้<wbr></wbr>วยกฎหมายทะเลปี 2525 (UNCLOS)</p>
<p>เรตโน มาร์ซูดี รัฐมนตรีต่างประเทศของอินโดนี<wbr></wbr>เซียกล่าวโต้ตอบว่า การวาดแผนที่ของจีนควรจะต้องเป็<wbr></wbr>นไปตามหลักกฎหมายนานาชาติ UNCLOS อีกทั้งยังกล่าวอีกว่าอธิ<wbr></wbr>ปไตยเขตแดนของอินโดนีเซียนั้นมี<wbr></wbr>ความคงเส้นคงว่าอยู่เสมอมา</p>
<p>สิ่งที่แผนที่จีนสร้างปัญหาให้<wbr></wbr>กับอินโดนีเซียคือการที่จีนใช้ "เส้นประ 9 เส้น" เหนือทะเลจีนใต้ เพื่ออ้างสิทธิ<wbr></wbr>เหนือส่วนหนึ่งของหมู่<wbr></wbr>เกาะขนาดเล็กนาทูนาที่อยู่<wbr></wbr>ภายใต้เขตเศรษฐกิจพิเศษทางน้ำ<wbr></wbr>ขนาด 200 ไมล์ของอินโดนีเซีย</p>
<p>กระทรวงต่างประเทศของมาเลเซียได้ออกแถลงการณ์โต้ตอบในเรื่<wbr></wbr>องนี้เช่นกัน โดยระบุว่า ทางการมาเลเซียไม่ยอมรับการอ้<wbr></wbr>างสิทธิเหนือเขตน่านน้ำทะเลจี<wbr></wbr>นใต้อยู่ฝ่ายเดียวที่มีการครอบคลุมมาถึงพื้นที่น่<wbr></wbr>านน้ำของมาเลเซียด้วย อีกทั้งยังระบุว่าทางการมาเลเซี<wbr></wbr>ยปฏิเสธเสมอมาถึงการอ้างอธิ<wbr></wbr>ปไตยหรือขอบเขตอำนาจที่มาจากต่<wbr></wbr>างประเทศอันเกี่ยวเนื่องกั<wbr></wbr>บประเด็นทะเลจีนใต้ และปฏิเสธเสมอมาว่าแผนที่ของจี<wbr></wbr>นไม่ได้มีผลผูกมัดใดๆ กับประเทศตน</p>
<p>ทางการมาเลเซียระบุอีกว่า ประเด็นทะเลจีนใต้นั้นเป็<wbr></wbr>นประเด็นที่ "มีความซับซ้อนและละเอียดอ่อน" ซึ่งควรจะมีการจัดการอย่างสันติ<wbr></wbr>และมีเหตุผลผ่านทางการเจรจาหารื<wbr></wbr>อและการไกล่เกลี่ยโดยตั้งอยู่<wbr></wbr>บนฐานของกฎหมายนานาชาติ เช่นกฎหมาย UNCLOS</p>
<p>รัฐมนตรีต่างประเทศของมาเลเซีย แซมบรี อับดุล ดาดีย์ กล่าวว่า มาเลเซียได้ส่งโน้ตข้<wbr></wbr>อความประท้วงจีนเรื่องแผนที่ดั<wbr></wbr>งกล่าวด้วย</p>
<p>ฟิลิปปินส์แถลงปฏิเสธแผนที่<wbr></wbr>ของจีนบนฐานของเรื่องเส้นจุ<wbr></wbr>ดประที่จีนใช้กำหนดเขตน่านน้ำ<wbr></wbr>ของตัวเองในทะเลจีนใต้ กระทรวงต่างประเทศของฟิลิปปินส์<wbr></wbr>แถลงว่า "การพยายามครั้งล่าสุดในการที่<wbr></wbr>จะให้ความชอบธรรมแก่การอ้<wbr></wbr>างเขตอธิปไตยของจี<wbr></wbr>น ขอบเขตอำนาจเหนื<wbr></wbr>อเขตแดน และเขตน่านน้ำฟิลิปปินส์<wbr></wbr>นั้น ไม่ได้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ใดๆ เลยภายใต้กฎหมายนานาชาติ โดยเฉพาะกฎหมาย UNCLOS"</p>
<p>เจฟ หลิว โฆษกกระทรวงต่างประเทศของไต้หวั<wbr></wbr>นปฏิเสธแผนที่ของจีนที่มีการอ้<wbr></wbr>างสิทธิเหนือเขตแดนไต้หวัน บนฐานที่ว่า "สาธารณรัฐประชาชนจีนไม่<wbr></wbr>เคยปกครองไต้หวัน" อีกทั้งยังกล่าวอีกว่า "ไม่ว่ารัฐบาลจีนจะทำการบิดเบื<wbr></wbr>อนจุดยืนอย่างไรก็ตามในเรื่<wbr></wbr>องอธิปไตยของไต้หวัน พวกเขาก็ไม่สามารถเปลี่<wbr></wbr>ยนแปลงความจริงในเชิงวัตถุวิสั<wbr></wbr>ยในเรื่องการมีอยู่<wbr></wbr>ของประเทศของเรา"</p>
<p>ทางด้าน อรินดัม บักจี โฆษกรัฐมนตรีกระทรวงการต่<wbr></wbr>างประเทศของอินเดีย กล่าวว่า มี<wbr></wbr>การยืนกรานทักท้วงอย่างหนักแน่<wbr></wbr>นเกี่ยวกับแผนที่ของจีน โดยสื่อให้ทางการจีนรับทราบเรื่<wbr></wbr>องนี้ผ่านช่องทางการทูต บักจีระบุว่าข้ออ้างเรื่<wbr></wbr>องเขตแดนของจีนไม่ได้วางอยู่<wbr></wbr>บนหลักฐานอะไรเลย การที่จีนทำเช่นนี้มีแต่จะทำให้<wbr></wbr>คำถามเรื่องเขตแดนมีความยุ่<wbr></wbr>งยากมากขึ้นเท่านั้น</p>
<p>ฝ่ายจีนกล่าวตอกย้ำความเชื่อเดิ<wbr></wbr>มในเรื่อง "แผนที่มาตรฐาน" ของตัวเอง โดยที่โฆษกการต่างประเทศของจีน Wang Wenbin กล่าวว่าจุดยืนของจีนต่อทะเลจี<wbr></wbr>นใต้นั้น "มีความคงเส้นคงวาและกระจ่างชั<wbr></wbr>ด" และเมื่อมีคำถามเกี่ยวกับการทั<wbr></wbr>กท้วงจากประเทศอื่นๆ เขาก็ตอบว่า "พวกเราหวังว่ากลุ่มต่างๆ ที่มีความเป็นห่วงเกี่ยวกับเรื่<wbr></wbr>องนี้จะสามารถมองมันในเชิงวัตถุ<wbr></wbr>วิสัยและมองมันอย่างมีเหตุมี<wbr></wbr>ผลได้"</p>
<p>Wang กล่าวอีกว่า แผนที่ดังกล่าวนี้เป็นสิ่งที่จีนปฏิบัติอยู่เป็<wbr></wbr>นประจำทุกปีในการ "แสดงถึงอธิปไตยของตนเองแบบที่<wbr></wbr>เป็นไปตามหลักกฎหมาย" อีกทั้งยังอ้างว่าทุกฝ่ายควรจะ "อยู่ในความสงบ" และ "อย่าตีความประเด็นเกินจริง"</p>
<p> </p>
<p> </p>
<h2><span style="color:#2980b9;">กลายเป็นปัญหาท้าทายของ 'กมลา' ในการประชุมอาเซียน</span></h2>
<p>กมลา แฮร์ริส รองประธานาธิบดีสหรัฐฯ เพิ่งจะเข้าร่วมประชุมอาเซียนซั<wbr></wbr>มมิทที่กรุงจาการ์ตา อินโดนีเซีย เมื่อวันที่ 7 ก.ย. ที่ผ่านมา ซึ่งเคยมีการวิเคราะห์เอาไว้ก่<wbr></wbr>อนหน้าที่เธอจะเดินทางเยือนว่า แฮร์ริสจะเผชิญกับความคาดหวังว่<wbr></wbr>าเธอจะต้องแสดงจุดยืนออกมาให้<wbr></wbr>เห็นอย่างชัดเจนในประเด็นที่จี<wbr></wbr>นแสดงการรุกคืบต่อพื้นที่<wbr></wbr>อาณาเขตทะเลจีนใต้ผ่านทางแผนที่<wbr></wbr>ของพวกเขา</p>
<p>คารีน ฌอง-ปีแอร์ โฆษกทำเนียบขาวกล่าวว่า แฮร์ริสจะยืนยันการสนับสนุน "เสรีภาพเหนือพื้นที่ทางทะเล, การแก้ไขข้อพิพาทด้วยวิธีการสั<wbr></wbr>นติ และการยึดตามหลักกฎหมายนานาชาติ รวมถึงเสรีภาพในการเดินเรือด้<wbr></wbr>วย"</p>
<p>แฮร์ริสให้สัมภาษณ์ต่อสื่อถึ<wbr></wbr>งความสำคัญของเอเชียตะวันออกเฉี<wbr></wbr>ยงใต้ที่มีต่อสหรัฐฯ ว่า ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้<wbr></wbr>มีประชากร 2 ใน 3 ที่เป็นคนอายุ 35 ปีลงไป นับเป็นตลาดที่ใหญ่เป็นอันดับที่<wbr></wbr> 4 ของสินค้าส่งออกจากสหรัฐฯ มีการขนส่งสินค้าทางเรือ 1 ใน 3 ของโลกที่ต้องผ่านทะเลจีนใต้ เธอบอกอีกว่า เพราะเหตุนี้จึงต้องคอยให้<wbr></wbr>ความสนใจต่อเอเชียตะวันออกเฉี<wbr></wbr>ยงใต้ภายในช่วง 10 - 30 ปีนี้</p>
<p>"ความสัมพันธ์ที่เข้มแข็งที่สุ<wbr></wbr>ดจะขึ้นอยู่กับความคงเส้นคงวา การสื่อสาร ความเชื่อใจ และความสามารถในการทำงานร่วมกั<wbr></wbr>นและการพัฒนาความรู้สึกเชื่<wbr></wbr>อมโยงกัน" แฮร์ริสกล่าว</p>
<p>อย่างไรก็ตามมีนักวิเคราะห์<wbr></wbr>บางคนที่วิเคราะห์ว่า จีนยังมี<wbr></wbr>แต้มต่อในเรื่องอิทธิพลต่อภูมิ<wbr></wbr>ภาคเอเชียอาคเนย์เมื่อเทียบกั<wbr></wbr>บสหรัฐฯ และสถาบันโลวีก็<wbr></wbr>เคยนำเสนอรายงานระบุว่าจีนยั<wbr></wbr>งคงส่งอิทธิพลต่อเอเชียอาคเนย์<wbr></wbr>ได้มากขึ้นเรื่อยๆ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา</p>
<p>แฮร์ริสกล่าวชื่นชมอาเซียนว่า การที่เหล่าผู้แทนประเทศอาเซี<wbr></wbr>ยนมารวมตัวกันในที่เดียวเพื่อ "แก้ไขปัญหาใหญ่ที่สุดที่<wbr></wbr>โลกกำลังเผชิญ" จะเป็นเรื่องที่แสดงให้เห็นถึง "ความเข้มแข็ง" ของประเทศสมาชิกและสมาคมอาเซี<wbr></wbr>ยนเอง</p>
<p>แต่ก็มีนักวิเคราะห์จากอินโดนี<wbr></wbr>เซียที่เป็นศาสตราจารย์ด้<wbr></wbr>านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ดินนา ปราบโต ราฮาร์จา กล่าวในอีกมุมหนึ่งว่า โดยบอกว่าประเทศอาเซียนไม่ได้<wbr></wbr>สามัคคีกันขนาดนั้น แต่ละประเทศต่างฝ่ายต่างก็แข่<wbr></wbr>งขันกันเข้าหาสหรัฐฯ หรือจีนประเทศใดประเทศหนึ่งเพื่<wbr></wbr>อส่งเสริมเศรษฐกิจของตัวเอง</p>
<p> </p>
<h2><span style="color:#2980b9;">สะท้อนความฝันแบบจักรวรรดินิ<wbr></wbr>ยมในอดีตของจีน</span></h2>
<p>มีการตั้งข้อสังเกตจาก เอียน วิลเลียมส์ อดีตนักข่าวจาก Channel 4 และ NBC ผู้เขียนหนังสือเกี่ยวกับการเมื<wbr></wbr>องจีน ระบุว่า การนำเสนอแผนที่ของจีนในครั้งนี้<wbr></wbr>ออกมาในช่วงเวลาที่ไม่ค่อยดีนัก เพราะเป็นช่วงก่อนหน้าที่จะมี<wbr></wbr>การประชุมกลุ่มประเทศ G20 ที่จีนจะต้องไปร่วมประชุมที่อิ<wbr></wbr>นเดียหนึ่งในประเทศคู่พิพาท แต่จีนอาจจะจงใจทำเช่นนี้เพื่<wbr></wbr>อส่งสารว่าจีนไม่แคร์ว่<wbr></wbr>าประเทศเพื่อนบ้านจะคิดอย่<wbr></wbr>างไรก็เป็นไปได้</p>
<p>วิลเลียมส์กล่าวว่า การอ้างสิทธิ<wbr></wbr>เหนือเขตแดนของจีนเช่นนี้ดู<wbr></wbr>จะสะท้อนให้เห็นการที่กลุ่มชาติ<wbr></wbr>นิยมจีนใฝ่ฝันถึงลัทธิจักรวรรดิ์<wbr></wbr>นิยมในประวัติศาสตร์ โดยอ้างว่าพื้นที่เหล่านี้<wbr></wbr>เคยเป็นพรมแดนในสมัยจักรวรรดิ์<wbr></wbr>ราชวงศ์ชิง และพรรคคอมมิวนิสต์จีนก็มองว่<wbr></wbr>าการนำดินแดนเหล่านี้คืนมาจะเป็<wbr></wbr>นการทำให้ประเทศชาติกลับมายิ่<wbr></wbr>งใหญ่อีกครั้ง</p>
<p> </p>
<p> </p>
<p><strong>เรียบเรียงจาก</strong></p>
<p>Not just India, China’s new map for 2023 angers 5 other countries too, Hindustan Times, 01-09-2023</p>
<p><a href="
https://www.hindustantimes.com/india-news/indonesia-malaysia-philippines-vietnam-and-taiwan-oppose-china-s-standard-map-in-south-china-sea-dispute-101693571220542.html" target="_blank">
https://www.hindustantimes.<wbr></wbr>com/india-news/indonesia-<wbr></wbr>malaysia-philippines-vietnam-<wbr></wbr>and-taiwan-oppose-china-s-<wbr></wbr>standard-map-in-south-china-<wbr></wbr>sea-dispute-101693571220542.<wbr></wbr>html[/url]</p>
<p>Key Challenges Await Harris at ASEAN Summit in Jakarta, Voice of American, 03-09-2023</p>
<p><a href="
https://www.voanews.com/a/key-challenges-await-harris-at-asean-summit-in-jakarta/7249730.html" target="_blank">
https://www.voanews.com/a/key-<wbr></wbr>challenges-await-harris-at-<wbr></wbr>asean-summit-in-jakarta/<wbr></wbr>7249730.html[/url]</p>
<p>China’s ‘standard map’ is a chilling reminder of its imperial ambitions, The Spectator, 03-09-2023</p>
<p><a href="
https://www.spectator.co.uk/article/chinas-standard-map-is-a-chilling-reminder-of-its-imperial-ambitions/" target="_blank">
https://www.spectator.co.uk/<wbr></wbr>article/chinas-standard-map-<wbr></wbr>is-a-chilling-reminder-of-its-<wbr></wbr>imperial-ambitions/[/url]</p>
<p>In Southeast Asian summit, Kamala Harris at center of White House efforts to oppose China, PBS, 07-09-2023</p>
<p><a href="
https://www.pbs.org/newshour/politics/in-southeast-asian-summit-kamala-harris-at-the-center-of-white-house-efforts-to-oppose-china" target="_blank">
https://www.pbs.org/newshour/<wbr></wbr>politics/in-southeast-asian-<wbr></wbr>summit-kamala-harris-at-the-<wbr></wbr>center-of-white-house-efforts-<wbr></wbr>to-oppose-china[/url]</p>
<p> </p>
<p><strong>ข้อมูลเพิ่มเติมจาก</strong></p>
<p><a href="
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%84%E0%B8%AA%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%99" target="_blank">
https://th.wikipedia.org/wiki/<wbr></wbr>%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%<wbr></wbr>E0%B9%84%E0%B8%AA%E0%B8%8A%E0%<wbr></wbr>B8%B4%E0%B8%99[/url]</p>
<p><a href="
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8" target="_blank">
https://th.wikipedia.org/wiki/<wbr></wbr>%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%<wbr></wbr>E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%<wbr></wbr>B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%<wbr></wbr>B1%E0%B8%A5%E0%B8%9B%E0%B8%A3%<wbr></wbr>E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%<wbr></wbr>B8%A8[/url]</p>
<p> </p>
</div></div></div><div class="field field-name-field-variety field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">/url]</div><div class="field-item odd"><a href="/category/%E0%B8%9F%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B9%8C" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">ฟิลิปปิ
https://fb.me/prachatai : ทวิตเตอร์
https://twitter.com/prachatai : LINE ไอดี = @prachatai</div></div></div>
https://prachatai.com/journal/2023/09/105817 
![[ สุขใจ ดอท คอม บ้านหลังเล็กอันแสนอบอุ่น ] ธรรมะ พุทธประวัติ ฟังธรรม ดูหนัง ฟังเพลง เกมส์ เบาสมอง ดูดวง สุขภาพ สารพันความรู้](http://www.sookjai.com/external/Black-Ribbon.png)
