พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๔ วิฆาสาทชาดก : นกแก้วโพธิสัตว์

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๔ วิฆาสาทชาดก
นกแก้วโพธิสัตว์

ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติอยู่ในนครพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดเป็นท้าวสักกะ ในครั้งนั้น พี่น้อง ๗ คนในหมู่บ้านกาสิกคาม เกิดเห็นโทษในกามทั้งหลาย พากันออกบวชเป็นฤาษีอยู่ท่ามกลางป่า แต่ไม่ทำความเพียรใดๆ เลย เป็นผู้มากไปทางร่างกายแข็งแรง เที่ยวเล่นกีฬานานัปการ
ท้าวสักกะเทวราชทรงดำริว่า “เราจักให้ภิกษุเหล่านี้สลดใจ” แล้วทรงปลอมพระองค์เป็นนกแก้ว เสด็จมาถึงที่อยู่ของภิกษุเหล่านั้น แอบอยู่ที่ต้นไม้ต้นหนึ่ง จึงได้กล่าวว่า “เหล่าชนผู้กินเดน มีชีวิตอยู่อย่างสบายดีจริงหนอ ทั้งในปัจจุบันก็น่าสรรเสริญ ทั้งในสัมปรายภพ ก็จะเกิดเป็นเทวดาหรือ”
ต่อมาฤๅษีตนหนึ่งได้ยินคำของนกแก้วนั้นแล้ว จึงเรียกคนที่เหลือมา แล้วจึงได้กล่าวว่า “ท่านบัณฑิตทั้งหลาย เมื่อนกแก้วพูดอยู่ ท่านทั้งหลายก็ไม่สงบใจฟัง ท่านพี่น้องร่วมท้องทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายจงฟังคำนี้ นกแก้วนี้กำลังสรรเสริญเราทีเดียว”
นกแก้วกล่าวว่า “ท่านผู้กินซากศพทั้งหลาย ข้าพเจ้าสรรเสริญท่านทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายจงฟังข้าพเจ้า ท่านทั้งหลายมักเป็นผู้กินของเหลือ แต่ท่านทั้งหลายไม่เป็นผู้กินเดน”
“ของที่เหลือของราชสีห์ เสือโคร่งและสัตว์ร้ายทั้งหลายมีอยู่ ท่านทั้งหลายเลี้ยงชีพด้วยอาหารที่เหลือนั้นนั่นเอง พวกเราสำคัญว่าท่านทั้งหลายเป็นผู้กินเดนเป็นปกติ”
ดาบสทั้งหลายได้ฟังคำนั้นแล้วจึงกล่าวว่า “ถ้าหากพวกเราไม่เป็นผู้กินเดนไซร้ ถ้าอย่างนั้นท่านตำหนิใครล่ะ ใครเป็นผู้กินเดน” นกแก้วนั้นเมื่อจะบอกข้อความนั้นแก่ดาบสเหล่านั้น จึงได้กล่าวว่า “ชนเหล่าใดให้ทานแก่สมณะพราหมณ์และวณิพกอื่นแล้ว จึงบริโภคส่วนที่เหลือ ชนเหล่านั้นเป็นผู้กินเดน”
ดาบสได้ฟังก็คิดได้ว่าสิ่งที่นกแก้วพูดนั้นก็ถูกแล้ว จึงคิดจะประพฤติตัวใหม่ให้เหมาะสมกับเป็นผู้ทรงศีล

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“เป็นคนควรประพฤติปฏิบัติให้เหมาะสม”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
กมฺมุนา โหติ พฺราหฺมโณ
คนจะประเสริฐ ก็เพราะการกระทำและความประพฤติ (๑๓/๗๐๗)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม