พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๕ อุปสิงฆบุปผชาดก : เทพธิดาให้โอวาท

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๕ อุปสิงฆบุปผชาดก
เทพธิดาให้โอวาท

ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์ที่หมู่บ้านในแคว้นกาสีตำบลหนึ่ง เติบโตแล้วได้เรียนศิลปะในเมืองตักสิลา ต่อมาได้บวชเป็นฤๅษี เข้าไปอาศัยสระบัวแห่งหนึ่งอยู่ วันหนึ่งลงไปในสระนั้น ได้ยืนดมดอกบัวที่บานงดงาม ครั้งนั้นเทพธิดาตนหนึ่งสถิตอยู่ที่ลำต้นต้นไม้ เมื่อจะให้ท่านสลดใจ จึงกล่าวว่า “ท่านผู้เหมือนกับเรา ท่านดมดอกไม้ที่เกิดในน้ำ ดอกบัวที่เขาไม่ได้ให้นี้ การดมนี้เป็นองค์ๆ หนึ่งของการขโมย ท่านเป็นผู้ขโมยกลิ่น”
พระโพธิสัตว์จึงกล่าวว่า “เราไม่ได้ลัก เราไม่เด็ดดอกบัว แต่เรายืนดมอยู่ไกลๆ เมื่อเป็นเช่นนั้น เหตุไรหนอ? จึงกล่าวหาว่าเราเป็นผู้ขโมยกลิ่น” ขณะนั้นชายคนหนึ่งขุดเหง้าบัวและเด็ดดอกบุณฑริกในสระนั้น พระฤๅษีเห็นเขาแล้ว จึงกล่าวกับเทพธิดาว่า “ชายคนนี้ขุดเหง้าบัว เด็ดดอกบุณฑริก ชายคนนี้เป็นผู้มีการงานเลอะเทอะอย่างนี้ แต่เหตุไรจึงไม่มีใครว่า”
เทพธิดาเมื่อจะบอกเหตุแห่งการพูดแก่พระฤๅษีนั้น จึงกล่าวว่า “ชายผู้มีกรรมอันหยาบดาษดื่นแล้วเปรอะเปื้อนบาปเหมือนผ้าอ้อม ข้าพเจ้าจึงไม่มีคำพูดอะไรในเรื่องนั้น แล้วข้าพเจ้าควรเพื่อจะว่ากล่าวเขาได้ สำหรับคนที่ไม่มีกิเลสดุจเนิน มีปกติแสวงหาความสะอาดเป็นนิจ บาปประมาณเท่าปลายขนทราย จะปรากฏแก่เขาประมาณเท่ากลีบเมฆทีเดียว” ส่วนพระโพธิสัตว์เกิดความสลดใจ แล้วกล่าวว่า “ข้าแต่ท่านผู้บูชายักษ์ ท่านรู้จักข้าพเจ้าแน่นอน และท่านอนุเคราะห์ข้าพเจ้า ข้าแต่ท่านผู้ควรบูชายักษ์ ท่านจงตำหนิอีก เมื่อท่านเห็นโทษชนิดนี้ของเรา”
เทพธิดาจึงกล่าวแก่พระฤๅษีว่า “ข้าพเจ้าไม่ได้อาศัยสิ่งนั้นเลี้ยงชีพเลย ทั้งเราไม่ได้เป็นลูกจ้างท่าน ข้าแต่ภิกษุ ตัวท่านเองควรรู้กรรมที่เป็นเหตุให้ไปสู่สุคติ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ความชั่วแม้แต่น้อยนิด ก็อย่าทำเสียเลยดีกว่า”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย
ความชั่วไม่ทำเสียเลยดีกว่า (๑๕/๒๔๐)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม