พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๐๔ ทีปิชาดก : เสือเหลืองกับแม่แพะ

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๐๔ ทีปิชาดก
เสือเหลืองกับแม่แพะ

ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูลเศรษฐี ในบ้านตำบลหนึ่งในมคธรัฐ ครั้นเจริญวัยแล้ว ได้ละทางโลกออกบวชเป็นฤๅษีทำฌานและอภิญญาให้เกิดแล้ว อยู่ในป่าหิมพานต์เป็นเวลานาน เมื่อต้องการเสพรสเค็ม รสเปรี้ยว จึงได้ไปพระนครราชคฤห์ สร้างอาศรมอยู่ที่ซอกเขาแห่งหนึ่ง วันหนึ่งพวกคนเลี้ยงแพะปล่อยฝูงแพะเที่ยวหากินแถวๆ นั้น
วันหนึ่ง เหลืองได้เห็นแม่แพะตัวหนึ่งออกทีหลัง จึงคิดว่าเราจักกินแม่แพะนั้น จึงยืนขวางประตูอยู่ แม่แพะเห็นดังนั้น คิดว่าวันนี้เราจักไม่รอดชีวิต เราจักปราศรัยด้วยวาจาอ่อนหวานกับเสือเหลืองนี้ด้วยอุบายอย่างหนึ่ง ทำหัวใจเสือเหลืองให้อ่อนโยน รักษาชีวิตไว้ คิดดังนี้แล้ว จึงต้อนรับเสือเหลืองนั้น เมื่อมาถึงจึงกล่าวว่า “คุณลุงเจ้าขา ท่านอดทนได้หรือ พอจะเยียวยาชีวิตให้เป็นไปได้อยู่หรือ ท่านมีความสุขดีหรือ มารดาของฉันได้ถามความสุขของท่าน เราทั้งหลายปรารถนาความสุขแก่ท่านเหมือนกัน” เสือเหลืองได้ฟังดังนั้นคิดว่าแม่แพะฉ้อโกงตัวนี้ประสงค์จะล่อลวงเรา ด้วยคิดว่าลุง ไม่รู้ว่าเป็นผู้ร้ายกาจ แล้วกล่าวว่า “แน่ะ แม่แพะ เจ้ามารังแกเหยียบหางของเราได้ วันนี้เจ้าสำคัญว่าจะพึงพ้นความตายด้วยวาทะลุงหรือ? เจ้าอย่าได้มั่นหมายอย่างนี้เลย”
แม่แพะได้ฟังดังนั้น จึงกล่าวว่า “ท่านลุงเจ้าขา ขอท่านอย่าได้ทำอย่างนี้เลย” แล้วกล่าวว่า “ท่านนั่งหันหน้าตรงทิศบูรพา ฉันก็ได้มานั่งอยู่ตรงหน้าท่าน ไฉนฉันจะเข้าไปเหยียบหางของท่านซึ่งอยู่เบื้องหลังได้เล่า” เสือเหลืองกล่าวกะแม่แพะว่า “ทวีปทั้ง ๔ ทั้งมหาสมุทรและภูเขา มีประมาณเท่าใด เราเอาหางของเราวงที่มีประมาณเท่านั้นไว้หมด เจ้าจะงดเว้นที่ที่เราเอาหางวงไว้นั้นได้อย่างไร?” แม่แพะได้ฟังดังนั้นคิดว่า เสือเหลืองนี้เป็นอันธพาลหยาบช้าเลวทรามยิ่งนัก หาติดอยู่ในถ้อยคำที่ไพเราะไม่ กลับเป็นศัตรูกล่าวเสียดแทงเรา

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“อย่าร้องขอความปราณีจากอันธพาล”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ยานิกานิจิ ภยานิ อุปฺปชฺชนฺติ สพฺพานิ ตานิ พาลโต อุปฺปชฺชนฺติ โน ปณฺฑิโต
ภัยทั้งสิ้นที่จะเกิดขึ้นนั้น ย่อมเกิดขึ้นจากคนพาล หาได้เกิดขึ้นจากบัณฑิตไม่ (๒๐/๑๑๔)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม