พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๑๗ ปลายิชาดก : ขับไล่ศัตรู

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๑๗ ปลายิชาดก
ขับไล่ศัตรู

ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์เสวยราชสมบัติในเมืองตักสิลา ในแคว้นคันธาระ พระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในกรุงพาราณสี พระเจ้าพรหมทัตนั้นทรงดำริว่าจักตีเมืองตักสิลา จึงยกพลนิกายใหญ่ไปตั้งมั่นอยู่ไม่ไกลจากเมืองตักสิลา ทรงซักซ้อมเสนาว่า จงส่งกองช้างเข้าไปด้านนี้ ส่งกองม้าเข้าไปด้านนี้ ส่งกองรถเข้าไปด้านนี้ ส่งพลราบเข้าไปด้านนี้ เมื่อบุกเข้าไปอย่างนี้แล้ว จงใช้อาวุธทั้งหลาย จงให้ห่าฝนลูกศรให้ตกดังหมู่วราหกโปรยฝนลูกเห็บฉะนั้น ด้วยประการฉะนี้ ได้ตรัสว่า
“เมืองตักสิลาถูกเขาล้อมไว้ทุกด้านแล้วด้วยกองพลช้างตัวประเสริฐ ซึ่งร้องคำรนอยู่ด้านหนึ่ง ด้วยกองพลม้าตัวประเสริฐ ซึ่งคลุมมาลาเครื่องครบอยู่ด้านเหนือ ด้วยกองพลรถดุจคลื่นในมหาสมุทร อันยังฝนคือลูกศรให้ตกลงด้านหนึ่ง ด้วยกองพลเดินเท้าถือธนูมั่น มีฝีมือยิงแม่นอยู่ด้านหนึ่ง ท่านทั้งหลายจึงรีบรุกเข้าไป และจงรีบบุกเข้าไป จงไสช้างให้หนุนเนื่องกันเข้าไปเลย จงโห่ร้องให้สนั่นหวั่นไหว ในวันนี้ดุจสายฟ้าอันซ่านออกจากกลีบเมฆคำรนอยู่ฉะนั้น”
พระเจ้าพรหมทัตนั้นทรงตรวจพลปลุกใจเสนาให้คึกคักฉะนี้แล้วเคลื่อนทัพไปถึงที่ใกล้ประตูนคร เห็นซุ้มประตูแล้วตรัสถามว่า “นี่คือพระราชมณเฑียรหรือ” เมื่อเหล่าเสนากราบทูลว่า “นี่คือซุ้มประตูนครยังเป็นถึงปานนี้ พระราชมณเฑียรจะเป็นเช่นไร” ได้สดับว่าเช่นกับเวชยันตปราสาท ตรัสว่า “เราไม่อาจสู้รบกับพระราชาผู้ถึงพร้อมด้วยยศอย่างนี้” ได้ทอดพระเนตรซุ้มประตูแล้ว เสด็จหนีกลับเมืองพาราณสี”

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จงให้ศัตรูหวาดกลัว อาจใช้วิธีเขียนเสือให้วัวกลัว”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โย จ อุปฺปติตํ อตฺถํ ขิปฺปเมว นิพโพธติ
มุจฺจเต สตฺตุสมฺพาธา กุกฺกุโฏว วิฬาริยาฯ
ผู้รู้เท่าทันเหตุการณ์ ที่เกิดขึ้นได้ฉับพลัน ย่อมพ้นจากการเบียดเบียนของศัตรูได้
เหมือนไก่พ้นจากเงื้อมมือของแมว (๒๗/๙๐๔)