ธุวดารา สัญญลักษณ์แห่งความมั่นคง

ธุวดารา

ธุวดารา ที่จะกล่าวถึงนี้ เป็นชื่อเรียกดวงดาวดวงพิเศษที่มีความสำคัญต่อวิถีชีวิตของชาวอินเดียโบราณ ดังปรากฏในสารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม ๑๕ สรุปได้ความว่า ธุวดารา มาจากภาษาบาลี ธุว + ดารา แต่ในภาษาสันสกฤต คำ ธุว ใช้ว่า ธรุว แปลว่ามั่นคง แน่นอน คงที่ไม่เปลี่ยนแปลง และเมื่อใช้เป็นคำนาม หมายถึงดาวเหนือ เหตุที่ธุวดาราเป็นชื่อของดาวเหนือก็เพราะดาวเหนือนั้น เมื่อสังเกตดูด้วยตาเปล่าแล้วย่อมอยู่คงที่ ไม่เปลี่ยนตำแหน่งของตัวเองบนท้องฟ้า

อินเดียเป็นชาติที่มีความรู้เรื่องดวงดาวดีที่สุดชาติหนึ่งในสมัยโบราณ จากการที่พราหมณ์ผู้ประกอบศาสนพิธีจะต้องศึกษาคัมภีร์ต่าง ๆ หลายคัมภีร์ โดยคัมภีร์โชยติษเป็นเวทางค์สาขาสุดท้ายที่ว่าด้วยวิธีคำนวณการโคจรของดวงดาวในท้องฟ้า ทั้งนี้เพราะประเพณีอินเดียโบราณถือ ว่า ศาสนพิธีจะมีผลสมบูรณ์ก็ต่อเมื่อทุกสิ่งทุกอย่างได้ดำเนินไปตามหลักเกณฑ์ต่าง ๆ ที่มีอยู่มากมายอย่างเคร่งครัด การประกอบพิธีต้องถูกต้องตามเวลาและฤดูกาล โดยอาศัยการสังเกตทางโคจรและตำแหน่งของดวงดาวต่าง ๆ ในท้องฟ้า เนื่องจากสมัยโบราณยังไม่มีปฏิทิน ไม่มีนาฬิกา

การที่ธุวดาราหรือดาวเหนือเป็นดาวที่เห็นอยู่ประจำที่ และมีดวงดาวอื่นหมุนทวนเข็มนาฬิกาไปรอบ ๆ ในลักษณะเป็นจุดศูนย์กลางเช่นนี้ ชาวอินเดียโบราณถือว่าเป็นลักษณะพิเศษหาได้ยาก ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคง ยั่งยืน และความเที่ยงตรง คัมภีร์คฤหยสูตรต่าง ๆ จึงดึงเอาดาวธุวดารามาเป็นส่วนประกอบสำคัญของพิธีแต่งงานด้วย โดยกล่าวไว้อย่างละเอียดทุกคัมภีร์ หลังจากที่เจ้าบ่าวพาเจ้าสาวไปยังบ้านของเจ้าบ่าว และพาขึ้นไปบนเรือนหอแล้ว เจ้าบ่าวเจ้าสาวจะนั่งเคียงกันบนหนังวัวที่เตรียมไว้ หรือถ้าไม่มีหนังวัว ก็อาจใช้หญ้าคาปูพื้นแทนได้ เจ้าสาวจะนั่งอยู่เงียบ ๆ จนพลบค่ำสามารถมองเห็นดวงดาวในท้องฟ้าได้ชัดแล้ว เจ้าบ่าวจะชี้ให้เจ้าสาวดู ธุวดารา หรือดาวเหนือ และขอให้เจ้าสาวทำตนเป็นผู้มั่นคง ยั่งยืน ไม่หวั่นไหวอยู่ในเรือนของตน เจ้าสาวจะตอบรับตามที่เจ้าบ่าวกล่าวนำ ทุกคัมภีร์จะใช้คำว่า ธฺรุว (มั่นคง) และมักจะใช้คำว่า ธฺรุวปตฺนี (แม่บ้านผู้มั่งคง) คู่กันไปด้วย เป็นการแสดงถึงความเชื่อว่า ดาวธุวดารานั้น เป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่นคงอย่างแท้จริง

ที่มา: "องค์ความรู้ภาษาไทย" โดย ราชบัณฑิตยสถาน นสพ.เดลินิวส์ ฉบับประจำวันพุธที่ ๙ พ.ค. ๕๕ น.๒๗

.