เกร็ดภาษา – ปริศนาสมุนไพร

เกร็ดภาษา – ปริศนาสมุนไพร
ภาพ : dmsc.moph.go.th

ปริศนาสมุนไพร ชื่อยาหรือตำรายาที่บอกชื่อสมุนไพรไว้เป็นคำซ่อนเงื่อนหรือคำแผลงเพื่อให้ทาย ซึ่งผู้รู้แต่ก่อนท่านกำหนดขึ้นไว้เป็นที่เข้าใจในกลุ่มผู้รู้ด้วยกัน ตัวอย่างเช่น

“ยาแก้บิดหัวลูก” เขียนเป็นปริศนาไว้ว่า “ลูกใต้ดิน กินตีนท่า หรือหากินตามท่า อยู่หลังคา ขี้คารู คู่อ้ายบ้า”
คำตอบปริศนา :
ลูกใต้ดิน คือต้นเจตมูลเพลิง
กินตีนท่า หรือ หากินตามท่า คือ ต้นผักเป็ด
อยู่หลังคา คือ หญ้ายองไฟ (ยักไย่ไฟ)
ขี้คารู คือ ขี้ยาฝิ่น
คู่อ้ายบ้า คือ สุรา ใช้เป็นน้ำกระสาย

ปริศนาหนึ่งเขียนไว้ว่า “หึ่งอากาศ พาดยอดไม้ หงายธรณี หนีสงสาร ไปนิพพานไม่กลับ”
คำตอบปริศนา :
หึ่งอากาศ คือ น้ำผึ้ง
พาดยอดไม้ คือ บอระเพ็ด
หงายธรณี คือ แห้วหมู
หนีสงสาร คือ ขมิ้นอ่อน
ไปนิพพานไม่กลับ คือ ขมิ้นชัน

ปริศนาหนึ่งเขียนไว้ว่า “หาบไม่หนัก ตักไม่เต็ม เค็มตลอดยอด มอดไปด้วย ลูกอยู่ภูผา (ลกอยู่ภูผา) หงายกลางนา หญ้าหัวใต้ หมึกสาย กินพุงทลาย จับไม่อยู่”
คำตอบปริศนา :
หาบไม่หนัก คือ ต้นกระเบา
ตักไม่เต็ม คือ ต้นหางไกล
เค็มตลอดยอด คือ ต้นมะเกลือ
มอดไปด้วย คือ ต้นเลี่ยน
ลูกอยู่ภูผา (ลกอยู่ภูผา) คือ หญ้าใต้ใบ
หงายกลางนา คือ ผัดคราดหัวแหวน
หญ้าหัวใต้ คือ สมุนไพรทั่ว ๆ ไป
หมึกสาย คือ สัตว์ทะเลชนิดหนึ่ง
กินพุงทลาย คือ สลอด
จับไม่อยู่ คือ ปรอท

คัดลอกจาก สารวุฒิสภา ปีที่ ๑๒ ฉบับที่ ๒ , หน้า ๔๓ : จัดพิมพ์โดยสำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา