นิทานเซน :สี่สหาย ผู้ซึ้งเสียง

นิทานเซน :สี่สหาย ผู้ซึ้งเสียง
โดย ASTV ผู้จัดการออนไลน์

จื่อซื่อ จื่ออี๋ว์ จื่อหลี และจื่อไหล สนทนากัน “ผู้ที่ถือความไร้เป็นศีรษะ ถือชีวิตเป็นกระดูกสันหลัง ถือความตายเป็นบั้นท้ายของเขา” พลางกล่าวต่อไปว่า “ผู้ที่รู้ว่าชีวิตและความตาย การดำรงอยู่และความดับสลาย ล้วนเป็นสิ่งเดียวกัน ข้าก็จะเป็นสหายกับเขา”
ทั้งสี่ต่างมองหน้ากัน พลางยิ้มหัว พวกเขาล้วนมีใจตรงกัน และกลับกลายเป็นสหาย

ไม่นานจื่ออี๋ว์ได้ล้มป่วยลง จื่อซื่อเข้าไปถามอาการ “น่าอัศจรรย์แท้!” จื่ออี๋ว์อุทานขึ้น “ผู้สร้างสรรพสิ่งได้ให้ร่างที่ประหลาดพิกลแก่ข้า แผ่นหลังงองุ้มขึ้น และอวัยวะภายในทั้งห้ามากองอยู่เบื้องบน คางหลบซุกอยู่ในช่องท้อง สองไหล่ยื่นทะลึ่งผุดเหนือศีรษะ ผมเปียชี้ขึ้นฟ้า จะต้องเกิดจากความแปรปรวนของอินและหยังเป็นแน่แท้”

กระนั้น จื่ออี๋ว์ก็ยังดูมีจิตใจสงบยิ่ง ไร้ความวิตกทุกข์ร้อนใดๆ เขากะโผลกกะเผลกไปยังบ่อน้ำ มองลงไปดูเงาของตัวเอง พูดขึ้นว่า “โอโฮ! ผู้สร้างสรรพสิ่งให้รูปอันผิดประหลาดบิดเบี้ยวงองุ้มแก่ข้าเช่นนี้เอง”
“ท่านเสียใจหรือไม่?” จื่อซื่อถาม
“เสียใจหรือ ข้าจะเสียใจเรื่องอะไร? หากกระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้ยังไม่จบสิ้น ต่อแต่นี้ไป บางทีผู้สร้างอาจทำให้แขนข้างซ้ายของข้ากลับกลายเป็นไก่โต้ง ถ้าเช่นนั้น ข้าก็จะคอยขับขานโมงยามค่ำคืน หรือบางทีผู้สร้างก็อาจทำให้แขนขวาของข้ากลับกลายเป็นหน้าไม้ ถ้าเช่นนั้น ข้าก็จะยิงนกฮูกเอามาย่างกิน หรือบางทีผู้สร้างอาจทำให้ก้นของข้ากลับกลายเป็นรถม้า เมื่อนั้น ด้วยจิตใจแห่งอาชา ก็จะปีนขึ้นไปนั่งและขับขี่ออกไปท่องเที่ยว เช่นนี้แล้ว ข้ายังจำเป็นต้องไปเสาะหารถม้าอีกหรือ?

“ข้าได้รับชีวิต เมื่อกาลได้มาถึง และข้าก็จะสูญเสียมันไป เมื่อกระบวนการแปรเปลี่ยนของสรรพสิ่งได้หมุนเวียนมาถึง จงยินดีกับกาลเวลาที่มาถึงนี้ และพักพิงอยู่ในความแปรเปลี่ยน เช่นนี้แล้ว ไม่ว่าความโศกเศร้าหรือความสุขหรรษา ก็ไม่อาจกรายกล้ำท่าน เมื่อครั้งโบราณเรียกสิ่งนี้ว่า ‘การปลดปล่อยจากพันธนาการ’ มีผู้คนที่ไม่อาจปลดปล่อยตัวเอง เนื่องจากพวกเขาถูกผูกมัดด้วยสิ่งต่างๆ แต่ไม่มีสิ่งใดที่อาจชนะฟ้า มันย่อมเป็นเช่นนั้น มีอะไรที่ข้าต้องเสียใจ?”
จู่ๆจื่อไหลก็มาล้มป่วยลง หอบฮักๆ ลมหายใจถี่กระชั้นราวจะสิ้นลมสู่ปรโลก ภรรยาและลูกๆเข้ามาห้อมล้อมสะอื้นไห้ จื่อหลีซึ่งเดินทางมาเยี่ยมเยียนจึงออกปากไล่ “จงออกไปซะ อย่าได้มารบกวนกระบวนการแปรเปลี่ยน”

จากนั้นเขาก็เอนตัวพิงบานประตู คุยกับจื่อไหล “โอ! ผู้สร้างสรรพสิ่งช่างยิ่งใหญ่จริงๆ ผู้สร้างจะทำให้ท่านกลายเป็นอะไรในเวลาต่อไป? จะส่งท่านไปยังแห่งหนไหน? จะทำให้ท่านกลายเป็นตับหนู หรือว่าจะทำให้ท่านกลายเป็นขาแมลงหรือไม่?”
จื่อไหลพูดขึ้นว่า “แผ่นดินอันยิ่งใหญ่มอบรูปกายให้เป็นภาระแก่ข้า มอบชีวิตให้ข้ารับใช้ดูแล ผ่อนคลายข้าในวัยชรา และพำนักข้าไว้ในความตาย ดังนั้น หากข้าถือชีวิตเป็นสิ่งดี ด้วยเหตุผลเดียวกันนี้ ข้าก็ควรถือความตายเป็นสิ่งดีเช่นกัน ข้าจะหลับอย่างสบาย และก็จะตื่นขึ้นมาอีกครั้ง”

แปลเรียบเรียงตัดตอนจากหนังสือจวงจื่อ（庄子） บทที่หก