โน๊ตประกอบทำนองร้องและทำนองดนตรีไทย : เพลงพระทองหวนออกเพลงดอกไม้ไทร

เพลงพระทอง หวนออก เพลงดอกไม้ไทร

เพลงพระทอง เป็นเพลงอัตราจังหวะสองชั้นกำกับด้วยหน้าทับปรบไก่ เป็นเพลงทำนองเก่าสมัยอยุธยา เป็นเพลงท่อนเดียวมี ๘ จังหวะ ปัจจุบันไม่ค่อยได้ยินได้ฟังกันนักและกำลังจะสูญสลายไป

เพลงพระทอง แต่เดิมจะอยู่ในเพลงตับเรื่องพระทอง เพลงระบำที่บท ในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอนนารายณ์ปราบนนทุก ภายหลังใช้เพลงชมตลาดร้องแทนซึ่งเป็นบทสำหรับฝึกหัดท่ารำหรือที่เราเรียกกันว่ารำแม่บท ในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ใช้เพลงพระทองร้องส่งสักวา

จากหนังสือ “ข้อเท็จจริงว่าด้วยชนชาติขอม” ของจิตร ภูมิศักดิ์ อธิบายไว้ว่า ศิลปินเขมรแต่โบราณได้แต่งเพลงขึ้นสองเพลงเป็นคู่กัน ชื่อเพลงพระทองและเพลงนางนาค ใช้เป็นเพลงในพิธีแต่งงานแต่โบราณ และใช้เป็นเพลงในพิธีศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ อีกด้วย

เพลงพระทองหวน เป็นคนละเพลงกับเพลงพระทอง มีทำนองคล้ายกับเพลงพระทองแต่มีความยาวกว่าเพลงพระทอง เข้าใจว่าเป็นเพลงสามชั้น ฟังจากแถบบันทึกเสียงของมหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งบันทึกไว้ตั้งแต่ปี ๒๕๐๒ จากสถานีโทรทัศน์ช่อง ๔ โดยการขับร้องของอาจารย์เจริญใจ สุนทรวาทิน ช้าทั้งทำนองร้องและจังหวะฉิ่ง ส่วนหน้าทับมิได้ตีกำกับไว้ จึงเข้าใจเอาเองว่าเป็นเพลงอัตราจังหวะสามชั้น ใช้เพลงพระทองนำ ๑ จบ แล้วร้องทำนองพระทองหวน เมื่อร้องจบก็ร้องเพลงดอกไม้ไทรสองชั้น รับ – ร้อง ตามปกติ ….• สมพล อนุตตรังกูร

บทร้องเพลงพระทองหวนสามชั้น
สักวามาจะร้องพระทองหวล
หวานสำนวนสังคีตรับดีดสี

บทร้องเพลงดอกไม้ไทรสองชั้น
ร้องลำนำตามทำนองของกวี มโหรีเสนาะเสียงจำเรียงราย
โอ้พระทอง ของน้องเอย
แจ้วจำนรรบรรเลงระเบ็งบท เสาวรสเพราะพร้องร้องถวาย
เอาพระเดชดิลกมาปกกาย นำจิตหมายพึ่งพระคุณอุ่นเศียร เอย
โอ้พระทอง ของน้องเอ๋ย
บทร้อง : - (บทของเก่า)

..ขอกราบขอบพระคุณ อาจารย์สมพล อนุตตรังกูร ครูผู้ประสิทธิ์ประสาทความรู้ด้านดนตรีไทย
ที่อนุญาตให้นำทำนองดนตรีไทย ซึ่งท่านเป็นผู้ประพันธ์และเขียนด้วยลายมือของท่านเอง
เผยแพร่เป็นวิทยาทานใน www.sookjai.com
โดยวัตถุประสงค์ เพื่อให้คนไทยได้ตระหนักถึงคุณค่า และช่วยกันอนุรักษ์ศิลปะการดนตรีไทย
ให้สืบทอดยาวนานตลอดไป มา ณ ที่นี้ ด้วยความเคารพสูงยิ่ง.