โน๊ตดนตรีไทยเดิม และบทร้อง : ชุดตับลาว-ตับเจริญศรี (รวม ๑๒ เพลง)

โน๊ตเพลงไทยเดิม (ตับลาว) : ตับเจริญศรี
(รวม ๑๑ เพลง)

ตับเจริญศรี

ตับเจริญศรีนี้ บางทีก็เรียกตับลาวเจริญศรีบ้าง ตับพระลอบ้าง ตับพระลอเสี่ยงน้ำบ้าง เป็นเพลงที่นิยมขับร้องและบรรเลงกันแพร่หลาย ตับเจริญศรีนี้ใช้เวลานานมาก ถ้าไม่จัดเวลาสำหรับเพลงนี้จริงๆ มักเล่นกันไม่จบตับ

การขับร้องและบรรเลงตับเจริญศรีนี้ แต่ละวงจะแตกต่างกันไปบ้าง เช่น เพลงลาวเฉียง มีร้องสร้อยบ้าง ไม่ร้องสร้อยบ้าง หรือใช้สร้อยแตกต่างกันไป ตอนเกริ่นก่อนออกเพลงลาวกระแซมีเกริ่นบ้างไม่มีบ้าง สำหรับโน้ตนี้ได้นำจากหลายๆ ทางมารวมไว้ให้เลือกเล่นได้ตามความต้องการ

เกริ่น เทียบได้กับการขับเสภา ลีลาคล้ายเสภาลาว ไม่กำหนดจังหวะ

เพลงลาวเฉียง สร้อยจะมีก็ได้ หรือไม่มีก็ได้ หรือใช้สร้อยอื่นๆ ก็ได้ แต่ควรให้เข้ากับบทร้อง เคยได้ยินผู้ร้องสร้อยว่า จับปูดำขยำปูนา จับปูม้าคว้าปูทะเล หรือ ขี้ตู่กลางนา ขี้ตาตุ๊กแก ขี้มูกคนแก่ ออระแว้ ออระชอน เป็นต้น ซึ่งไม่ได้เข้ากับบทพระลอที่เร่าร้อนฤทัยกำลังจะยกทัพไปหาพระเพื่อนพระแพง ทำให้เสียอารมณ์ของเพลงเปล่าๆ

เพลงเสมอลาว ปกติไม่มี ที่นำมาไว้นี้ เพื่อเป็นเพลงนำเรื่องเท่านั้น และอีกอย่างหนึ่ง ใช้เป็นต้นเสียงสำหรับเกริ่นด้วย

บทร้องเพลงตับเจริญศรีนี้ ตั้งแต่เริ่มจนถึงเพลงลาวเฉียง ปรับปรุงจากบทละครของเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ ตั้งแต่เกริ่นลาวครวญจนถึงเพลงลาวกระแซ จากบทละครเรื่องพระลอ พระนิพนธ์กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์

บทร้องเพลงตับเจริญศรี

-เพลงเสมอลาว-
๑. เกริ่น
บัดนี้มีสองกัลยา ลักษณาเลิศล้ำในต่ำใต้
ทรงโฉมประโลมละลานใจ บุตรีไท้องค์พระพิษณุกร

๒. เพลงลาวเล็กตัดสร้อย
อายุเยาวเรศรุ่นเจริญศรี พระเพื่อนพี่แพงน้องสองสมร
งามทรงงามองค์อ่อนช้อน ดังอุปสรหยาดฟ้าลงมาเอย

๓. เพลงลาวเล่นน้ำ
แม่คุณเอ๋ยเราบ่อเคยพบเจ้า สองนางลำเภาสูเจ้างามตา
สาวใดบ่อเหมือนสองเพื่อนแพงนา แต่ข้อยดูมาลักษณาบ่ปาน

๔. เพลงลาวกระตุกกี่
จะหางามสามโลกก็เหลือหา สมเป็นนางพญาอันสูงสุด
ไม่ควรคู่ผู้ใดในมนุษย์ ควรสมมุติแต่กษัตริย์ขัติยา
เจ้าพิภพองค์ใดไม่สวยสม จะร่วมภิรมย์เสน่หา
เว้นไว้แต่ละอองพระบาทา นอกนั้นจะหาไม่มีเลย

๕. เพลงกระแตเล็ก
เมื่อนั้น พระลอเพราเพริดเฉิดฉิน
ฟังกล่าวโฉมสองสุดายุพาพิน พระภูมินทร์เสียวซาบวาบหทัย
ด้วยบุพเพพาสนามาสนอง นางทั้งสองเคยร่วมพิสมัย
อกุศลดลจิตพระทรงชัย พระเสด็จเข้าข้างในไม่ช้าที

๖. เกริ่น
ครั้นถึงจึงเสด็จขึ้นเหนืออาสน์ ตรัสประภาษเล้าโลมนางโฉมศรี
จึงมีพจนาพาที พรุ่งนี้พี่จะไปประพาสไพร
ขอลาองค์นงลักษณ์อัคเรศ ขวัญเนตรผู้เพื่อนพิสมัย
เจ้าอย่าอาวรณ์ร้อนฤทัย พี่ไปแล้วจะกลับมาบุรี

๗. เพลงดอกไม้เหนือ
ตรัสพลางทางลงจากแท่นทอง เหลียวมาดูนวลน้องหมองศรี
สะท้อนฤทัยพลางจรลี พระเสด็จเข้าที่สรงชล
สรงเสร็จพระเสด็จยาตรา เข้ามหาปราสาททองให้หมองหม่น
หวนคำนึงถึงสองนฤมล เฝ้าร้อนรนจนมิได้สู่ไสยา

๘. เพลงลาวเฉียง
พระลอเร่าร้อนในฤทัย จะเสด็จครรไลจากปรางค์ปรา
ด้วยความรักหนักอุรา จะต้องยกโยธาไปหานาง
(สร้อย) เจ้าสาวเอยเจ้าสาวลาว เนื้ออุ่นแก้มขาวฉันรักเจ้าสาวลาวเอย
แม้ถึงเวียงเข้าแล้วไซร้ คงจะได้สายใจไว้แนบข้าง
ถึงตัวจะตายวายวาง จะต้องไปหานางแก้วกัลยา
(สร้อย) เจ้าสาวเอยเจ้าสาวสองนาง อกพระลอเพียงพังคลุ้มคลั่งเสียแล้วเอย
ตรัสสั่งพี่เลี้ยงให้เตรียมพล เลือกล้วนแต่คนที่แกล้วกล้า
ไปหาเพื่อนแพงสองกัลยา จึงให้ยกโยธาทันใด
(สร้อย) เจ้าสาวเอยเจ้าสาวลานตอง เจ้าห่มสีทองผุดผ่องจริงเอย
สั่งแล้วไม่ช้าที ตบแต่งกายีงามวิไล
แต่พอได้ฤกษ์เบิกพลไกร สั่งให้ยกทัพใหญ่ออกจากเวียง
(สร้อย) เจ้าสาวเอยเจ้าสาวเพื่อนแพง รักเจ้าบ่อแหนงข้อยจึงยกมาเอย

๙. เกริ่น
โอ้พระชนนีศรีแมนสรวง จะโศกทรวงเสียวรู้สึกระลึกถึง
ไหนทุกข์ถึงบิตุรงค์ทรงรำพึง ไหนโศกซึ้งถึงตูคู่หทัย

๑๐.เพลงลาวครวญ
ร้อยชู้ฤาเท่าเนื้อเมียตน เมียร้อยคนฤาเท่าพระแม่ได้
พระแม่อยู่เยือกเย็นไม่เห็นใคร ฤากลับไปสู่นครก่อนจะดี
พี่เลี้ยงตรองพลางสนองพระดำรัส เห็นชอบชัดเชิญคืนบุรีศรี
เฉลิมกรุงบำรุงประชาชี เป็นที่เกษมสุขสืบไป
โอ้บพิตรยิ่งคิดยิ่งขัดข้อน ครั้นจะจรก็ห่วงนครใหญ่
ครั้นจะคืนก็เกรงคนไยไพ ว่าท่านไท้คร้านขลาดประดาษชาย
นายแก้วนายขวัญชั้นเสนอ ใครจะเพ้อครหาว่าเสียหาย
หรือไปหน่อยจึงค่อยเอื้อนอุบาย หมดฉินยินร้ายทุกท่าทาง
จำกูจะเสี่ยงน้ำลองดู ผิว่ากูรอดฤทธิ์ผีสาง
น้ำใสจงไหลอยู่ครั่งคว้าง กูอับปางน้ำเฉนียนจงเวียนวน

๑๑. เกริ่น
แม่น้ำกาหลงใสไหลหลั่ง วนเวียนคว้างโหยหวนกำสรวลแสน
คะนึงถึงความยามยากจากเมืองแมน ตกมาอยู่ด้าวแดนอรัญญวา

๑๒. เพลงลาวกระแซ
ฝืนฤดีจรลีจากถิ่นท่า ผลัดภูษาเสด็จกลับพลับพลาหลวง
เมี้ยนมิดปิดยุบลคนทั้งปวง มิให้ล่วงรู้เรื่องเคืองวิญญาณ์
พระคิดปิดโศกวิโยคไว้ มิให้ใครวุ่นพวังกังขา
แสร้งสำรวลสรวลเล่นเจรจา กับพี่เลี้ยงเสนาไพร่นาย

..ขอกราบขอบพระคุณ ท่านอาจารย์สมพล อนุตตรังกูร ครูผู้ประสิทธิ์ประสาทความรู้ด้านดนตรีไทย
ที่อนุญาตให้นำทำนองดนตรีไทย ซึ่งท่านเป็นผู้ประพันธ์และเขียนด้วยลายมือของท่านเอง
เผยแพร่เป็นวิทยาทานใน www.sookjai.com โดยวัตถุประสงค์ เพื่อให้คนไทยได้ตระหนักถึงคุณค่า
และช่วยกันอนุรักษ์ศิลปะการดนตรีไทย ให้สืบทอดยาวนานคงอยู่คู่วัฒนธรรมไทย มา ณ ที่นี้ ด้วยความเคารพสูงยิ่งค่ะ....


ลาวเจริญศรี