ทำไมต้องเวียนเทียน? และชมภาพ การเวียนเทียนวัดมเหยงคณ์ พระนครศรีอยุธยา

เวียนเทียน วัดมเหยงคณ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
(พระอาจารย์ สุรศักดิ์ เขมรํสี)
ภาพ : วันจันทร์ที่ ๒๒ กรกฏาคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ทำไมต้องเวียนเทียน?

ชาวพุทธมีสัมมานะบูชา คือ ยอมรับนับถือพระพุทธศาสนาโดยจริงใจแล้วก็แสดงออกด้วยการบูชาแบบสูงสุดต่อพระรัตนตรัย คือ พระพุทธเจ้า พระธรรมอันเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า และพระสงฆ์คือหมู่ลูกศิษย์ของพระพุทธเจ้าที่สอนคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าสืบต่อมาไม่ให้สูญหายไปจากโลกนี้

การแสดงความเคารพบูชาอันสูงสุดนี้คือการเวียนเทียนซึ่งเราเอามาจากชาวอินเดียสมัยก่อนที่ถือว่าโดยปรากฏหลักฐานการแสดงความเคารพโดยการเวียนเทียนในพระไตรปิฎก ซึ่งใช้คำว่าเวียนประทักษิณาวัตร คือ เวียนขวา ๓ รอบ

เป็นเครื่องหมายถึงการแสดงออกซึ่งการเคารพบูชาต่อสิ่งนั้นๆ อย่างสูงสุด การเวียนเทียน หรือการทำประทักษิณต่อบุคคล สิ่งหรือสถานที่ใดๆ นั้น ทำไปเพื่อเป็นเครื่องหมายแสดงถึงความเคารพต่อบุคคล สิ่งหรือสถานที่นั้นๆ อย่างสูงสุด ซึ่งการกระทำประทักษิณนี้ ก็มีมาตั้งแต่ครั้งสมัยพุทธกาลแล้ว ยกตัวอย่างเช่น เมื่อครั้งพระสารีบุตรท่านไปทูลลาพระพุทธเจ้า เพื่อจะกลับไปนิพพานที่แคว้นมคธ พระสารีบุตรท่านก็ได้กระทำประทักษิณ ๓ รอบต่อพระพุทธเจ้าเช่นกัน

หากเราจะกล่าวเทียบอย่างง่ายๆ ก็คือ การเวียนเทียนก็เป็นวิธีการแสดงความเคารพวิธีการหนึ่งทำนองเดียวกับการกราบไหว้ เพียงแต่การเวียนเทียนถือเป็นเครื่องหมายการแสดงความเคารพอย่างสูงสุด ซึ่งมาถึงตรงนี้ เราได้ตอบคำถามแล้วนะครับว่า เวียนเทียนคืออะไร และทำไมจึงต้องเวียนเทียน

สถานที่เวียนเทียน พระอุโบสถหลังเก่า แต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี

การบูชาคืออะไร ?

การบูชา คือ การยกย่อง เชิดชู เลื่อมใส ด้วยความบริสุทธิ์ใจ จริงใจไม่เสแสร้งแกล้งทำ หมายถึงกิริยาอาการสุภาพ ที่เราแสดงต่อผู้ที่ควรบูชาทั้งต่อหน้าและลับหลัง การแสดงต่อหน้า เป็นการแสดงให้ท่านทราบว่าเรามีความเคารพและตระหนักในคุณธรรมความดีที่มีอยู่ในตัวของท่านอย่างจริงใจ การแสดงลับหลัง เป็นการเตือนใจตัวเราเอง ให้ผูกใจไว้กับคุณธรรมอันสูงส่งของท่าน ก่อให้เกิดความรู้สึกอยากกระทำตาม ใจเราจะได้ยกสูงขึ้นเสมอๆ ไม่เลื่อนไหลไปในทางชั่วร้าย

การบูชา เป็นอุบายอย่างหนึ่งสำหรับฝึกใจที่ยังหยาบกระด้างเพราะไม่อาจยอมรับคุณความดีของผู้อื่น ให้ละเอียดอ่อนลง ผู้ที่ยังด้อยปัญญายังไม่เข้าใจในคุณธรรมความดีของผู้ที่ควรบูชานัก แต่หากไม่เคยชินกับการบูชาแล้วในที่สุดย่อมสามารถเล็งเห็นคุณธรรมความดีที่มีอยู่ในตัวของผู้ที่เราบูชาได้อย่างแจ่มชัด จนเกิดความเลื่อมใสกลายเป็นการบูชาอย่างแท้จริงอยากทำความดีตามท่านบ้าง ผู้ใหญ่จึงควรสอนบุตรหลานให้รู้สวดมนต์บูชาพระรัตนตรัยเป็นการปลูกศรัทธา ตั้งแต่เล็กๆ

การบูชามี ๓ อย่าง คือ ๑. ปัคคัณหะบูชา แปลว่า ยกย่อง ๒. สักการะบูชา แปลว่า บูชาด้วยสิ่งของ ๓. สัมมานะบูชา แปลว่า การยอมรับนับถือ

๑. ปัคคัณหะบูชา แปลว่า ยกย่อง ความจริงปัคคัณหะบูชาในปัจจุบันเราก็ทำกันมากคือ พูด ภาษาชาวบ้านก็ "เชียร์" นั่นแหละ การสรรเสริญก็จัดเป็นปัคคัณหะบูชาเช่นกัน

๒. สักการะบูชาแปลว่า บูชาด้วยสิ่งของ ก็คือเอาของไปถวายพระนั่นแหละหรือไปไหว้ผู้ใหญ่ก็มีของติดไม้ติดมือไปไหว้ยามสงกรานต์ เป็นต้น

๓. สัมมานะบูชาแปลว่า การยอมรับนับถือ ซึ่งการยอมรับนับถือโดยจริงใจ

สำคัญที่สุดในทางศาสนาที่จัดเป็นศรัทธาอันสูงสุดเลยทีเดียว เช่น ชาวพุทธต้องยอมรับนับถือพระรัตนตรัย ชาวมุสลิมต้องยอมรับนับถือว่าพระผู้เป็นเจ้ามีเพียงพระองค์เดียวคือ พระอัลเลาะห์ และพระนบีมูฮัมมัด คือศาสดาพยากรณ์ของพระองค์ หรือชาวคริสต์ทุกคนต้องยอมรับนับถือคือเชื่ออย่างบริสุทธิ์ใจว่าตนเองมีพระบิดา พระบุตร และพระจิตเป็นสรณะ (ที่พึ่ง)
คอลัมน์ : เรื่องของเด็ก “ทำไมต้องเวียนเทียน” โดย โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ หนังสือพิมพ์มติชน ฉบับประจำวันที่ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๖

บรรยากาศการเวียนเทียน วัดมเหยงคณ์
เมื่อวันจันทร์ที่ ๒๒ กรกฏาคม พ.ศ. ๒๕๕๖
ประมาณ ๑๘.๓๐ น. จนจบสิ้นการเวียนเทียน