พระกรุนาดูน : พระพิมพ์กรุโบราณ หลักฐานทีแสดงให้เห็นความรุ่งเรืองของพุทธศาสนา

พระกรุนาดูน หรือ พระกรุพระธาตุนาดูน

การโจรกรรมพระพิมพ์กรุโบราณ อายุเก่าแก่กว่า ๑,๒๐๐ ปี ที่รู้จักกันในชื่อ "พระ กรุนาดูน" และสามารถได้พระไปจำนวนกว่า ๙๐ ชิ้น จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขอนแก่น จ.ขอนแก่น นั้น ทำให้มีผู้ให้ความสนใจและไถ่ถามกันถึงเรื่องราวความเป็นมาของพระกรุนี้กันอย่างคึกคัก

พระกรุนาดูน หรือ พระกรุพระธาตุนาดูน เป็นพุทธศิลปะทวารวดี เป็นพระพิมพ์กรุโบราณ อายุเก่าแก่กว่า ๑,๒๐๐ ปี เป็นพระที่รู้จักกันกว้างขวางในหมู่นักเล่นพระและผู้นิยมสะสมพระเครื่อง โดยแตกกรุเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ที่ ต.นาดูน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม

ซึ่งกรมศิลปากรร่วมกับราษฎรได้ช่วยกันขุดค้นบูรณะบริเวณท้องนาของชาวบ้าน โดยพบหลักฐานว่าเป็นแหล่งโบราณคดีมีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ ถึงพุทธศตวรรษที่ ๑๖ มีร่องรอยของเมืองโบราณยุคทวารวดี เรียกกันโดยทั่วไปว่า นครจัมปาศรี

ในการขุดค้นครั้งนั้น พบโบราณวัตถุตลอดจนพระพุทธรูป พระพิมพ์ ศิลปะทวารวดี จำนวนมากมายหลายชิ้น ที่สำคัญคือพบพระบรมสารีริกธาตุ บรรจุในผอบประดิษฐานในองค์พระสถูป ทรงระฆังจำลองสูง ๒๔.๔ เซนติเมตร สามารถถอดแยกได้เป็นสองส่วน

ซึ่งต่อมาเป็นต้นแบบในการจัดสร้างเป็นองค์พระธาตุนาดูน นอกจากนี้ยังพบพระพิมพ์ดินเผาที่เป็นส่วนผสมระหว่างดินเหนียว ศิลาแลง แกลบ ทราย และกรวด จำนวนหนึ่ง

พระพิมพ์ที่พบส่วนใหญ่ แสดงให้เห็นถึงศิลปะทวารวดีอันเป็นรากฐานการเผยแพร่พระพุทธศาสนา คติหินยานในบริเวณสุวรรณภูมิอย่างชัดเจน

องค์พระส่วนมากเป็นพระแผง ซึ่งหมายถึงพระพิมพ์ขนาดเขื่องใหญ่กว่าฝ่ามือ และมีองค์พระพุทธปรากฏอยู่หลายองค์ ศิลปะแสดงให้เห็นอิทธิพลของมอญทวารวดี ที่เผยแพร่จากภาคกลางและกระจายตัวอยู่ในแถบภาคอีสาน

บ่งบอกถึงการติดต่อสัมพันธ์ทางพุทธศาสนาอย่างเด่นชัด ทั้งนี้ มีการพบพระพิมพ์ต่างๆ ที่เรียกกันว่า กรุนาดูน ถึง ๔๐ กว่าพิมพ์ บ้างทำเป็นองค์พระพุทธรูปนั่งบนบัลลังก์ ที่เรียกกันว่าพระนั่งเมือง บ้างทำเป็นพระพุทธรูปยืน

ในลักษณาการตริภังค์ อันหมายถึงการผ่อนคลายอิริยาบถสามส่วน ได้แก่ การหย่อนไหล่ การหย่อนสะโพก และการหย่อนหัวเข่า ปรากฏในรูปพระลีลา ทั้งพบพระนาคปรก มีทั้งปรกคู่และปรกเดี่ยว และยังพบว่ามีการนำพระแผงมาตัดให้เล็กลงเหลือเฉพาะองค์ก็มี

สำหรับสนนราคาของพระกรุนาดูน แม้จะเป็นที่รู้จักกันกว้างขวางเนื่องจากมีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน และมีพุทธศิลปะทวารวดีที่มีลักษณะเฉพาะตัว แต่เนื่องจากองค์พระมีขนาดเขื่อง และปรากฏในรูปของพระแผงจึงทำให้ราคาไม่สูงมากนัก ส่วนใหญ่อยู่ในระดับหลักพันถึงหลักหมื่น

แต่พุทธคุณซึ่งขึ้นชื่อทางด้านแคล้วคลาด และเมตตามหานิยมทำให้มีผู้สนใจเสาะแสวงหามาเก็บสะสมพอสมควร บางครั้งถึงขนาดทำเทียมเลียนแบบขึ้นมาด้วย

ย้อนไปยังการพบพระกรุนาดูนในระยะแรก ปรากฏว่ามีพระจำนวนมากที่ชาวบ้านเข้ามาขุดค้น ทำให้พระกรุนาดูนแพร่หลายเข้าสู่วงการพระและเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง และบางส่วนกรมศิลปากรเก็บรวบรวมไว้

และเนื่องจากเห็นว่าขอนแก่นเป็นจังหวัดใหญ่ มีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่มีความแน่นหนาและมั่นคง จึงเก็บรวบรวมพระนาดูนจำนวนหนึ่งไว้ที่ขอนแก่น แต่แล้วก็ถูกโจรกรรมชนิดกวาดเกลี้ยงทั้งกรุ เป็นการสูญเสียสมบัติของชาติครั้งใหญ่

ด้วยเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ โดยเฉพาะการแสดงให้เห็นความรุ่งเรืองของพุทธศาสนา เป็นความสูญเสียที่ไม่อาจประเมินราคาของมรดกทางศิลปะและวัฒนธรรมเป็นมูลค่าทางเงินตราได้

ที่มา ข่าวสดออนไลน์