เตือน ใช้ยาพาราเซตามอลแต่พอดี

อย.เตือน พาราเซตามอล
ไม่ใช่ยาวิเศษ รักษาได้ทุกอาการปวด

จากบทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชนของคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล โดย ภญ.ศยามล สุขขา ว่า พาราเซตามอล (Paracetamol ; acetaminophen) เป็นยาสามัญประจำบ้านที่ผู้บริโภคซื้อ ได้เองโดยไม่ต้องใช้ใบสั่งยา และไม่ต้องจ่ายยาโดยเภสัชกร ข้อบ่งใช้ของยาพาราเซตามอลคือบรรเทาอาการปวดระดับอ่อนถึงปานกลาง ลดไข้ บรรเทาอาการปวดศีรษะ ปวดประจำเดือน และเป็นยาที่ควรเลือกใช้เป็นอันดับแรกในการบรรเทาอาการปวดต่างๆ เช่น อาการปวดในโรคข้อเสื่อม เนื่องจากยามีอาการไม่พึงประสงค์ต่ำ เกิดอาการข้างเคียงในระบบทางเดินอาหารได้ต่ำกว่ายาแก้ปวดในกลุ่มต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์

ดังนั้น ยาพาราเซตามอลจึงมีการใช้อย่างแพร่หลายทั้งที่ ผู้บริโภคหาซื้อเองและจากการสั่งจ่ายยาโดยแพทย์

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าพาราเซตามอลเป็นยาที่นับว่ามีความปลอดภัยในการใช้ แต่อาการไม่พึงประสงค์ที่สำคัญของการใช้พาราเซตามอลคือการเกิดความเป็นพิษต่อตับ ความเป็นพิษต่อตับของพาราเซตามอล เกิดได้ตั้งแต่มีความผิดปกติของผลทางห้องปฏิบัติการที่ใช้ในการประเมินการทำงานของตับไปจนถึงภาวะตับวายอย่างเฉียบพลัน และเป็นสาเหตุที่นำไปสู่การเสียชีวิตได้ ซึ่งการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ต่อตับเกิดจากการรับประทานยาในขนาดที่มากกว่า ๔ กรัมต่อวัน

จากรายงานของ องค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (U.S. Food and Drug Administration; USFDA) พบอุบัติการณ์ของการเกิดภาวะตับวายอย่างเฉียบพลันระหว่างช่วงปี ค.ศ.๑๙๙๘-๒๐๐๓ มีสาเหตุเกิดจากพาราเซตามอล ร้อยละ ๔๘ ซึ่งสัมพันธ์กับการใช้ยาเกินขนาด และจากรายงานสรุปรวมจาก ๕ การศึกษา พบผู้ป่วยที่เกิดความเป็นพิษต่อตับที่สัมพันธ์กับการใช้พาราเซตามอล โดยสรุปพบว่าผู้ป่วยประมาณ ๕๖,๐๐๐ รายที่ต้องเข้ารับการรักษาในห้องฉุกเฉิน มีผู้ป่วย ๒๖,๐๐๐ รายที่ต้องเข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาล และ ๔๕๘ รายที่เสียชีวิต

คำแนะนำในการใช้ยาจึงได้กำหนดขนาดยาในการรับประทานคือ ๖๕๐-๑,๐๐๐ มิลลิกรัม ทุก ๔-๖ ชั่วโมง และไม่เกิน ๔ กรัมต่อวัน ในการใช้ยาก็ไม่ควรใช้นานติดต่อกันเกิน ๕ วัน เพราะจะเพิ่มความเป็นพิษต่อตับ และเนื่องจากการเกิดความเป็นพิษต่อตับจากการใช้ยาพาราเซตามอล มีความสัมพันธ์กับการใช้ยาเกินขนาด

อย.ของสหรัฐอเมริกา (ยูเอสเอฟดีเอ) จึงมีมาตรการในการลดความเสี่ยงนี้ โดยให้คำแนะนำในการปรับลดขนาดยาพาราเซตามอลที่ใช้แต่ละครั้งไม่ให้เกิน ๖๕๐ มิลลิกรัม และขนาดยาสูงสุดต่อวันคือ ๒,๖๐๐ มิลลิกรัม ทั้งนี้ เพื่อลดความเสี่ยงของการที่ผู้บริโภคใช้ยาพาราเซตามอลเกินขนาดโดยไม่ตั้งใจ รวมถึงเป็นขนาดที่แนะนำในกรณีที่ผู้บริโภคมีความไวต่อการเกิดความเป็นพิษต่อตับด้วย

รายงานของยูเอสเอฟดีเอกล่าวถึงสาเหตุของการเกิดความเป็นพิษต่อตับขั้นรุนแรงในผู้ป่วยที่รับประทานยาพาราเซตามอล ว่ามาจากการรับประทานยาพาราเซตามอลในขนาดมากกว่าขนาดที่แนะนำ ซึ่งอาจเกิดจากการขาดความเข้าใจของผู้บริโภค เช่น ความเชื่อที่ว่าการรับประทานยาในขนาดสูง จะให้ผลลดอาการปวดมากขึ้น เป็นต้น

ข้อมูล : หนังสือพิมพ์ข่าวสด