เที่ยวเชียงคาน ตักบาตรข้าวเหนียว (แห่งเดียวในประเทศไทย)

เที่ยวชมประเพณีตักบาตรข้าวเหนียว
ที่ เชียงคาน
อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย

เชียงคาน เป็นเมืองท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงอันดับต้นของไทย
คนไทยและชาวต่างชาติไปเที่ยวเชียงคานกันมากขึ้นเรื่อยๆ
เมืองเชียงคาน มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาและที่ราบเชิงเขา
สันนิษฐานว่าสร้างเมื่อประมาณปี พ.ศ.๑๔๐๐
เคยเป็นศูนย์กลางการปกครองของอาณาจักรศรีสัตตนานุหุตช่วงปี พ.ศ.๒๐๑๙-๒๐๒๕
สมัยสมเด็จพระชัยจักรพรรติเป็นกษัตริย์ครองเมือง

แต่เดิมเมืองเชียงคานตั้งอยู่ที่เมืองสานะคาม ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
หลังจากที่เกิดวิกฤติการณ์หลายครั้ง ทำให้ผู้คนอพยพมาอยู่ที่บ้านท่าจันทร์หรืออำเภอเชียงคานในปัจจุบัน

อำเภอเชียงคานมีถนนคนเดินเหมือนกับเมืองท่องเที่ยวทั่วไป
ถนนคนเดินที่เชียงคานเป็นถนนที่มีบรรยากาศแบบไทยๆ ที่น่าเดินมากที่สุด
สองฝั่งถนนขนาบด้วยเรือนไม้โบราณที่ยังคงอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดี
มีสินค้าจากงานหัตกรรมของท้องถิ่นทำจากผ้า ไม้ และโลหะ
รวมถึงร้านอาหาร เครื่องดื่ม ตั้งเรียงรายจำหน่ายแก่ผู้มาเที่ยวชม
ตลอดเส้นทางที่ขนานไปกับแม่น้ำโขง

ในยามค่ำคืนเดือนมืด ที่ไม่มีพระจันทร์ส่องแสง
จะเห็นเงาพร่างพราวระยิบระยับของกระแสน้ำโขงอันสะท้อนจากแสงไฟ
ของบ้านเรือนในยามค่ำคืน มีฉากหลังเป็นภูเขาสูงดำทะมึน
ทอดยาวเหยียดในแผ่นดินลาว ที่อยู่ตรงข้ามฝั่งไทย
นักท่องเที่ยวจึงสัมผัสได้ถึงมนต์เสน่ห์ ความงดงามชนิดที่ต้องประทับใจไม่มีวันลืม.

มีที่เชียงคานเท่านั้นที่ใส่บาตรเฉพาะข้าวเหนียว
ในช่วงเช้าๆ ชาวไทเชียงคาน และนักท่องเที่ยว จะออกมาตักบาตรพระสงฆ์
ซึ่งเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมายาวนานนับร้อยปี

บทความ
ขายของตักบาตร
งานเขียนของ ไมตรี ลิมปิชาติ

ระยะหลังๆ มานี้มีนักท่องเที่ยวพากันไปเที่ยวที่อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย กันค่อนข้างมาก

เสน่ห์ของอำเภอเชียงคานอยู่ตรงที่เป็นเมืองเก่าที่ตั้งอยู่ติดกับแม่น้ำโขง มีถนนขนานไปกับแม่น้ำ

ริมทางเป็นอาคารไม้ทั้งที่เป็นร้านค้าและบ้านพักอาศัย

มีลักษณะคล้ายๆ กับตลาดร้อยปีที่มีอยู่ทั่วประเทศ

แต่สำหรับที่นี่มีอะไรต่ออะไรน่าสนใจมากกว่า เช่น ขนบธรรมเนียมประเพณีและชาวเมืองที่น่ารัก

อีกทั้งอากาศจะเย็นสบายเกือบทั้งปี โดยเฉพาะหน้าหนาว นักท่องเที่ยวจำนวนมากแห่กันไปสัมผัสอากาศหนาวที่นี่กันปีละเป็นจำนวนมาก

เชียงคานไม่ได้มีแต่อากาศเย็นสบายเท่านั้น บรรยากาศก็ดีด้วย เพราะตั้งอยู่ริมฝั่งโขงดังกล่าวแล้ว

ฉะนั้น นอกจากจะได้รับลมจากแม่น้ำโขงแล้ว ทิวทัศน์ก็สวยงามด้วยโดยเฉพาะยามเย็นก่อนพระอาทิตย์ตก จะได้เห็นนกกระยางสีขาวบินผ่านข้ามโขงมาจากฝั่งลาวเป็นฝูงด้วย

ยามเช้ามีพระออกมาบิณฑบาตให้เราได้ใส่บาตร และพอตกกลางคืนก็จะมีถนนคนเดินให้เดินจับจ่ายซื้อของและหาที่นั่งดูผู้คนที่เดินผ่านไปผ่านมาและหาของอร่อยรสชาติแปลกกินก่อนเข้านอน

ไม่ห่างจากเชียงคานมากนักก็จะถึงแก่งคุดคู้ซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ขึ้นชื่ออีกแห่งหนึ่งของเมืองเลย

ด้วยเหตุดังกล่าวข้างต้น จึงมีนักท่องเที่ยวให้ความสนใจพากันไปเที่ยวเชียงคานแต่ละปีเป็นจำนวนมาก

บางคนจะเจาะจงไปเที่ยวเชียงคานโดยเฉพาะ ก็มีอยู่ไม่น้อยที่ไปสัมผัสลมหนาวที่ภูเรือและชมดอกไม้เมืองหนาวก่อนไปแวะค้างคืนที่เชียงคาน

เหตุผลอีกอย่างหนึ่งที่คนอยากไปเที่ยวเชียงคาน โดยเฉพาะผู้หญิงก็คือ มีคำบอกเล่าที่เชื่อกันว่า

ผู้ใดไปเที่ยวเชียงคานแล้วจะไม่ขึ้นคาน

โดยส่วนตัว ผมเคยไปเที่ยวเชียงคานมาแล้วหลายครั้ง ที่ไปเที่ยวไม่ได้กลัวว่าจะขึ้นคานเพราะผมเป็นผู้ชายมีเมียเรียบร้อยแล้ว

แต่ที่ไปเที่ยวเชียงคานก็เพราะชอบความเป็นเชียงคานมากกว่าเหตุผลอื่น

เท่าที่ผมสังเกตแทบทุกคนที่ไปค้างคืนที่เชียงคานจะต้องตื่นแต่เช้าเพื่อทำบุญตักบาตร

ส่วนใหญ่ผู้ต้องการตักบาตรจะมอบหมายให้โรงแรมที่ไปพักจัดของตักบาตรให้ เพราะถ้าจัดเองจะไม่สะดวก

โรงแรมก็จะไปสั่งอาหารตักบาตรต่อให้แก่ผู้มาพัก ถือเป็นบริการอย่างหนึ่งให้ลูกค้า

เมื่อเป็นเช่นนี้อาชีพขายของตักบาตรจึงเกิดขึ้นหลายเจ้า

มีอยู่เจ้าหนึ่งผู้ขายของตักบาตรเป็นหญิงวัยกลางคน ขายของตักบาตรอยู่ด้านหน้าโรงแรมที่ผมพักพอดี

เป็นร้านขายของตักบาตรที่เอาจริงเอาจังกับอาชีพมาก ทั้งนี้ วัดจากป้ายโฆษณาพร้อมหมายเลขโทรศัพท์ไว้ให้คนที่เดินผ่านไปผ่านมาเห็นได้ชัดเจน

เมื่อผมได้พูดคุยกับเธอ หลังจากตักบาตรเรียบร้อยแล้ว จึงได้รู้ว่าเธอชื่อ พิมพ์ ท้าวพิณ หรือจะเรียกเธอว่า ป้าพิมพ์ ก็ได้

ร้านขายของตักบาตรของเธอมีชื่อว่า พิมพ์บิวตี้

เธอเปิดเผยว่าที่ร้านของเธอมีคำว่าบิวตี้ด้วยก็เพราะเดิมเป็นร้านเสริมสวย

ตอนนี้เลิกทำเสริมสวยหันมาขายแต่ของตักบาตรอย่างเดียว โดยได้เริ่มอาชีพใหม่มากว่า 5 ปีเข้าไปแล้ว เพราะเป็นอาชีพที่ง่ายกว่าการเสริมสวย

เธอเล่าให้ฟังว่า จะตื่นตั้งแต่ตี 3 ทุกวันเพื่อจัดของตักบาตรใส่จานขนาดใหญ่เป็นชุดๆ แต่ละชุดจะมี ข้าวเหนียว บะหมี่สำเร็จรูป นมเปรี้ยว คุกกี้ ปลากระป๋อง และน้ำดื่ม

ขายชุดละ 50 บาท แถมดอกไม้ และจะบริการผ้าถุงแบบลาวให้กับลูกค้าที่เป็นผู้หญิงด้วย

ที่ต้องให้บริการผ้าถุงก็เพราะนักท่องเที่ยวจำนวนไม่น้อยชอบนุ่งกางเกงขาสั้นมาเที่ยวเชียงคานจึงไม่เหมาะกับการนั่งตักบาตร

นอกจากผ้าถุงแล้วก็ยังมีสไบให้อีกถ้าต้องการ

ของที่เธอนำมาขายสำหรับจัดชุดตักบาตรเธอจะไปซื้อจากตัวจังหวัดเลยครั้งละมากๆ เพราะจะมีราคาถูกกว่าซื้อที่ตลาดเชียงคาน และจะคุ้มกับค่าน้ำมันรถด้วย

สำหรับผู้ชายที่ต้องการผ้าถุงเธอก็มีไว้บริการเช่นกัน

พระที่มารับบาตรทุกเช้ามาจาก 9 วัด มีจำนวนกี่รูปเธอไม่เคยนับ แต่ก็เพียงพอให้คนได้ตักบาตร

ยกเว้นในช่วงเทศกาล เช่นปีใหม่ หรือตั้งแต่เดือนธันวาคมของทุกปีไปจนถึงเดือนกุมภาพันธ์ของปีถัดไปจะมีคนมาเที่ยวเชียงคานกันมากเพราะเป็นช่วงหน้าหนาว

ช่วงที่ว่านี้ คนตักบาตรจะมีมากกว่าพระและสามเณร บางครั้งจึงจำเป็นต้องขอให้พระเดินบิณฑบาตอีกรอบหรือสักกี่รอบก็สุดแล้วแต่พระจะให้ความเมตตา เพราะคนที่ตั้งใจตักบาตรนั้นถ้าไม่ได้ตักก็จะเกิดปัญหาทางใจ

เธอบอกอย่างไม่ปิดบังว่าในหน้าเทศกาล ซึ่งตรงกับวันปีใหม่ หรือวันออกพรรษา และเป็นช่วงหน้าหนาวนั้น เธอขายของตักบาตรได้ดีมาก

"วันละ 50 ชุดขึ้นไป บางวันก็ได้เป็นร้อยชุดก็เคยมี"

ถ้าขายได้ถึง 100 ชุด ได้กำไรเพียงชุดละ 10 บาทก็จะมีรายได้วันละเป็นพันบาทเลยทีเดียว

ทว่า ถ้าเป็นฤดูกาลปกติ ไม่ได้เป็นหน้าหนาวหรือเทศกาล ขายได้ไม่ดีแต่ก็พออยู่ได้ โดยเฉลี่ยจะขายได้วันละ 10 ชุดเป็นอย่างน้อย

ก่อนจากกันเธอยืนยันว่า ตั้งแต่เธอมาทำอาชีพนี้ ทำให้เธอมีความสุข เพราะเป็นเหมือนคนกลางให้คนได้ทำบุญ ส่งผลให้พระมีของอยู่ในบาตรทุกวันก่อนกลับวัด....ไมตรี ลิมปิชาติ

คณะเรานั่งรอใส่บาตรพระสงฆ์ ที่ทยอยเดินรับบาตรจากวัดต่างๆ
ที่ได้ยินว่ามากถึง 9 วัด 10 วัด

คุณป้าที่ขายข้าวเหนียวสำหรับใส่บาตร สั่งให้พวกเราปั้นก้อนข้าวเหนียวเล็กๆ
เพราะพระสงฆ์ที่ออกรับบาตรมีจำนวนมาก จะได้ใส่พระสงฆ์ได้หลายๆ สิบรูป
...แต่ผู้โพสต์รอไม่ไหว ปั้นข้าวเหนียวใหญ่เกือบกำปั้น

ไม่ใช่อะไร...มีเป้าหมายอยู่ที่ภูเรือ...จะไปเที่ยวชมบรรยากาศยามเช้านั่นเอง.