ปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร : แปลโดย พระตรีปิฏกธรรมาจารย์ ถังซำจั๋ง

ปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร : แปลโดย พระตรีปิฏกธรรมาจารย์ ถังซำจั๋ง

ป รั ช ญ า ป า ร มิ ต า ห ฤ ทั ย สู ต ร
(แปลโดย พระตรีปิฏกธรรมาจารย์ ถังซำจั๋ง)

พระอวโลกิเตศวร...........โพธิสัตว์ทรงปรัชญา
ปรัชญาปารมิตา.............กอปร์ปัญญาอันลึกซึ้ง
ทรงเล็งเห็นได้ว่า............ขันธ์ทั้งห้า ว่าง เปล่าจึง-
เหตุให้ล่วงก้าวซึ่ง...........พ้นจากทุกขะทั้งปวง

สารีบุตร

รูป นั้น ไม่ต่าง ว่าง.........ว่าง ไม่ต่างจาก รูป ลวง
รูป คือ ว่าง สรุปล่วง.......ว่าง คือ รูป มิผิดผัน
เวทนา และ สัญญา........อีก สังขาร วิญญาณ นั้น
ก็เป็นนัยเดียวกัน............คือความ ว่าง มิต่างเลย

สารีบุตร

ธรรมะสรรพธรรม............ล้วนมีธรรมเป็น ว่าง เหวย
มิ เกิด มิ ดับ เฉย...........มิ สะอาด มิ สกปรก
มิ เพิ่ม และ มิ ลด...........มิปรากฏปัจจัยยก-
สู่ ชรา แก่เงิ่นงก.............และอีกทั้ง มรณา

ใน ว่าง จึงไร้ รูป.............ไร้ เวทนา ไร้ สัญญา
ไร้ สังขาร วิญญาณ หนา...(สรุป ไร้ เบญจขันธ์)

ไร้ ตา และ ไร้ หู............ไร้ จมูก ไร้ ลิ้น ฉัน
ไร้ กาย ไร้ จิต อัน..........(สรุป ไร้ อายตนะใน)

ไร้ รูป และ ไร้ เสียง........ไร้ กลิ่น รส ก็ ไร้
ไร้ สัมผัส อารมณ์ ไซร้.....(สรุป ไร้ อายตนะนอก)
จึง ไร้ อวิชชา.................(ความ)ดับอวิชชา ก็ ไร้ ดอก
มิ เพิ่ม มิ ลด หรอก..........(ความ)ดับ แก่ ตาย ไร้ เช่นกัน

ไร้ ทุกข์ ไร้ นิโรธ............ไร้ สมุทัย ไร้ มรรค นั่น
ไร้ แจ้งประจักษ์ พลัน.......ไร้ บรรลุ จงคำนึง

แท้จริงล้วน ว่างไร้............ไม่มีอะไร ต้อง ลุ ถึง
โพธิสัตว์พระผู้ซึ่ง.............ทรงปรัชญาปารมิตา
มีจิต อิสสระ...................ปราศอุป-สรรค นานา
เป็นจิต อิสสระ................ปราศอุป-สรรค นานา (ย้ำ)
มิกลัว ธ จึงสา-................มารถก้าวพ้นมายามวล
ทรงลุพระนิพพาน.............พระพุทธผ่านสามโลกล้วน
ทรงลุอนุตตระ ควร...........ทรงสัมมาสัมโพธิ
ทรงปรัชญาปารมิตา..........จงรู้ว่า ปัญญา สิ
เป็นมนตรา มหาฤทธิ.........เป็นมนตรา แห่งความรู้
เป็นมนตรา หาไหนทัน.......มนตร์ไหนนั่นฤาควรคู่
ตัดทุกข์ทั้งปวง-สู่.............สัจจะแจ้ง ไร้เท็จเฉ

จงหมั่นสวดท่องมนตรา......ปรัชญาปารมิตา(อย่าลังเล)

(ว่า:)

คเต คเต ปารคเต.............ปารสังคเต โพธิ สวาหา ฯ
(ไป ไป ไปยังฟากฝั่งโน้น...ไปให้พ้นอย่างสิ้นเชิง ตรัสรู้ เบิกบาน)

หมายเหตุ :

ที่ใส่วงเล็บนั้นเป็นข้อความที่ผู้แปลเติม
เพื่อความชัดเจน เข้าใจง่าย และต้องฉันทลักษณ์
กลอนธรรมะบทนี้เขียนไว้ตั้งแต่ 10 พค. 2538
เพื่อให้ตนเองจำได้ง่าย

....................................................

พระสูตรบทนี้นับเป็นพระสูตรฝ่ายมหายานที่สั้นที่สุด
และเป็นที่นิยมมากที่สุด
นิกายฝ่ายเหนือแพร่หลายในจีน ญี่ปุ่น เกาหลี ทิเบต ภูฏาน
เวียดนาม เป็นต้น แม้ชนชาติเหล่านี้อพยพไปอยู่ที่ใดในโลก
ก็ย่อมนำเอาศรัทธาในพระสูตรนี้ติดตัวตามไปด้วย

ที่เรียกว่า หฤทัย ก็คือกลั่นสะกัดเอาแต่ แก่นธรรม ของพระสูตรใหญ่
คือ มหาปรัชญาปารมิตาสูตร

ที่ว่าสั้นมากคือประกอบด้วยอักษรจีนเพียง 260 ตัว

ถ้าแปลตามศัพท์จะได้

ปรัชญา คือ ปัญญา ความรู้ที่ทำให้เกิดปัญญา
ปารมิตา คือ บารมี สิ่งที่ได้รักษาและทำให้เต็มแล้ว
สูตร คือ พระสูตรที่เป็นธรรมะสดับจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้า
ซึ่งพระสูตรนี้ผู้แต่งแสดงถึงวาระที่ทรงแสดงธรรมเทศนาแก่พระสารีบุตร
ผู้เป็นอัครสาวกเบื้องขวา

มีข้อมูลเกี่ยวกับผู้แต่งคัมภีร์พระสูตรนี้ว่าน่าจะเป็นพระนาคารชุน
ซึ่งเป็นผู้นำทางแนวคิด สูญญตา อันเป็นแก่นหลักของพุทธศาสนา
โดยนำแนวหลักปฏิจจสมุปปาทมาพัฒนาสู่หลักสูญญตา จากการสร้าง
ทฤษฎีแล้วท่านยังมุ่งปฏิบัติตามโพธิสัตวธรรมคือช่วยเหลือสรรพสัตว์
ให้หลุดพ้นด้วย

รวมความว่าเป็น พระสูตรแห่งความเต็มบริบูรณ์แห่งปัญญา

ผู้แปลคัมภีร์จากภาษาสันสกฤตเป็นพากษ์จีนได้แก่พระตรีปิฏกธรรมาจารย์
หรือพระถังซำจั๋งแห่งสมัยราชวงศ์ถัง(唐·三藏法師玄奘)

เนื้อความหลักกล่าวถึง ความว่าง ที่กินความถึงอนัตตาและสูญญตา
กล่าวคือสรรพสิ่งแม้แต่ธรรมะล้วนไม่พึงยึดมั่นถือมั่น
หากบรรลุเข้าใจในที่สุดแล้วล้วน ไม่มีอะไร

หากใครที่ยังยึดติดกับธรรมะที่เคยเข้าใจและสั่งสอนกันมาในฝ่ายเถรวาท
อาจคิดแย้ง หรือแม้แต่คิดต้านเป็นปฏิปักษ์เสียด้วยซ้ำ เพราะพระสูตรนี้
กล่าวถึงตั้งแต่ขันธ์ อริยสัจ 4 ไปจนกระทั่งนิพพานว่า ไม่มี

ดังนั้นการเข้าใจหรือตีความในพระธรรมหมวดต่างๆจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง
หากแม้นำมาเทียบกับทางโลกียะก็คงคล้ายกับการตีความกฎหมาย หรือ
การนิยามศัพท์แสงต่างๆนั่นเอง

ในพระสูตรนี้ยังอาศัยขนบแห่งเวทมนตร์มาประกบเบื้องท้ายด้วยคำชักชวน
ให้มุ่งข้ามทะเลแห่งวัฏสงสารสู่ความหลุดพ้นและเบิกบาน
ใครจะเชื่อว่าบริกรรมแล้วเป็นสิริมงคล ปลอดภัย ไล่โชคร้าย
หรือบังเกิดจิตนิ่งสงบ มีสมาธิ ก็มิได้เสียหายแต่ประการใด

ก็ขอนำเอาพระสูตรฝ่ายอาจาริยวาทมาฝากเพื่อนๆเพื่อพิจารณาศึกษาดู
ผมเองมิใช่ผู้เชี่ยวชาญชำนาญด้านนี้ อินทรีย์และสติปัญญายังอ่อนด้อย
หากคิดผิดเขียนพลาดก็ขออภัยด้วย ท่านใดจะสั่งสอนแนะนำก็ยินดี
และเต็มใจรับฟังด้วยจิตคารวะครับ

....................................................

ขอนำภาคภาษาจีนมาประกอบเพื่อความครบถ้วน

般若波羅密多心經
(唐·三藏法師玄奘譯)

觀自在菩薩，行深般若波羅蜜多時，
照見五蘊皆空，度一切苦厄。
舍利子，
色不異空，空不異色，
色即是空，空即是色，
受想行識，亦復如是。
舍利子，
是諸法空相，不生不滅，
不垢不淨，不增不減。
是故空中無色，無受想行識，
無眼耳鼻舌身意，無色聲香味觸法，
無眼界，乃至無意識界，
無無明，亦無無明盡，
乃至無老死，亦無老死盡，
無苦集滅道，
無智亦無得，以無所得故。
菩提薩埵，依般若波羅蜜多故，
心無罣礙，無罣礙故，
無有恐怖，遠離顛倒夢想，究竟涅槃。
三世諸佛，依般若波羅波多故，
得阿耨多羅三藐三菩提。
故知般若波羅蜜多，是大神咒，
是大明咒，是無上咒，是無等等咒，
能除一切苦，真實不虛。故說般若波羅蜜多咒。
即說咒曰：
揭諦揭諦，波羅揭諦，波羅僧揭諦，菩提薩婆訶。