หนังสือวิมุตติธรรม : ภาคที่ ๘

หนังสือวิมุตติธรรม : ภาคที่ ๘

อานาปานสติภาวนา-ภาคปฏิบัติ
วิมุตติธรรม ฉบับปรับปรุง ( เพิ่มเติมและปรับปรุงเนื้อหาในภาคที่ 8 )
โดย พระอาจารย์นาวี ปิยทัสสี ภิกขุ

จุดเริ่มต้นของโลกทัศน์และชีวิต
จุดเริ่มต้นสังขารธรรม จุดเริ่มต้นของกาละ

คลื่นพลังของแสง เสียง กลิ่น รส และผัสสะที่รับรู้ผ่านทางประสาทตา หู จมูก ลิ้น กาย คลื่นพลังงานทั้งหมดเมื่อกระทบแล้วก็ดับสลาย เป็นความว่างไม่มีบทบาทใดๆ กับจิต แต่กระบวนการรับรู้อารมณ์ไม่ได้สิ้นสุดลงเพียงแค่นี้ สภาพการรับรู้ทุกจุดประสาทสัมผัสจะเคลื่อนไปที่หัวใจ เกิดมิติแห่งการรับรู้ที่มโนธาตุอีกครั้ง ณ จุดนี้เอง กระบวนการการรับรู้จะเคลื่อนไปสู่มิติแห่งความหมายของอารมณ์ ภาษาบาลีใช้คำว่าผัสสะ และผัสสะในปฏิจจสมุปปบาทก็หมายถึงผัสสะที่ใจนี้เอง (มโนสัมผัส)…

อนุสัย ความเคยชินของจิตที่ฝังแน่น หยั่งรากลงในพื้นจิตระดับลึก จิตที่มีอวิชชาจะไม่รู้ ไม่เข้าใจว่าสภาพการเกิด – ดับของเวทนาสืบเนื่องมาจากผัสสะ ส่งผลให้เกิดความหลง ความยึดติดในเวทนาเมื่อยึดติดก็มีการสั่งสม ลักษณะการสั่งสมนี้เรียกว่าอนุสัย จิตที่ยึดติดสุขเวทนาจะเกิดการสั่งสม ราคานุสัย ยึดติดทุกขเวทนาจะเกิดการสั่งสมปฏิฆานุสัย สภาพที่จิตไม่รู้ลักษณะการเกิดและดับของเวทนาทั้งสองส่งผลให้เกิดการสั่งสม อวิชชานุสัย

อาสวะ ทุกครั้งที่จิตมีการหลงยึดหลงติดในเวทนา ร่างกายจะหลั่งสารเคมีชนิดหนึ่งออกมาและไหลซ่านไปตามจุดต่างๆ บนเรือนกายพลังงานจากสารที่หลั่งออกมานี้จะทำหน้าที่หน่วงเหนี่ยวดึงจิตให้ กลับเข้าไปร่วมกับเวทนาครั้งแล้วครั้งเล่า

ตัณหา อุปาทาน อนุสัยจะส่งแรงผลักดันจิตให้แสวงหาอารมณ์ใหม่อันเป็นลักษณะของตัณหา โดยเข้าไปรึงรัด ร้อยรัดอารมณ์ต่างๆ นั้นไว้เพื่อป้อนข้อมูลให้จิตเสพเสวยเพลิดเพลินอยู่ตลอดเวลา อนุสัยเก่าที่นอน เนื่องในพื้นที่ลึกของจิตก็ทำหน้าที่ปรุงแต่งสร้างอัตตา – ตัวตนขึ้นมา (อุปาทานขันธ์) รอบการเกิด – ดับตัณหาอุปาทานเพิ่มความถี่มากขึ้นๆ เพิ่มพูนขึ้นๆ เกิดการสะสมสั่งสมเป็นสนามพลังของเจตสิกหรือเครือข่ายแห่งความคิดนึกล้อมรอบ มโนธาตุไว้เป็นชั้นๆ อำนาจแรงของสนามพลังนี้เองที่ดึงดูดจิตไว้ไม่ให้เป็นอิสระ…