the literature & art of thai classcal chapter one
ยี่เข่งและยี่โถเป็นไม้ประดับต่างถิ่น ซึ่งคงมีปลูกในอุทยาน หรือสวนดอกไม้ตามบ้านเท่านั้นไม่มีขึ้นในป่า อาจเป็นไปได้ว่า ทรงพระราชนิพนธ์ขณะที่ประทับในอุทยานและเห็นดอกไม้ ๒ ชนิดนี้จึงได้นำมาใส่ไว้ในบทกลอนด้วยอย่างไรก็ตาม ข้อขัดแย้งเหล่านี้มีเพียงส่วนน้อยซึ่งไม่มีผลต่ออรรถรสและคุณค่าของวรรณคดีไทย
ส่วนใหญ่หนังสือพรรณไม้ หรือดอกไม้ในวรรณคดีที่มีการจัดพิมพ์กันอยู่จะเน้นไม้ดอกไม้ประดับ และไม้ดอกหอม ดังนั้น เพื่อให้ได้รับความรู้ที่แตกต่างออกไปบ้าง ในที่นี้ จึงจะเลือกพรรณไม้ในวรรณคดีที่มีบทบาทสัมพันธ์กับวิถีชีวิตของคนไทยในรูปแบบ ต่างๆ กัน ได้แก่ พันธุ์ไม้ที่ใช้ทำสีย้อมผ้า พันธุ์ไม้ดอกหอมที่ใช้ทำงานประดิษฐ์ต่าง ๆ และบูชาพระ พันธุ์ไม้ที่เกี่ยวกับขนบธรรมเนียม ประเพณี และความเชื่อ พันธุ์ไม้ที่ใช้เป็นยารักษาโรค พันธุ์ไม้น้ำและพันธุ์ไม้ชายน้ำ พันธุ์ไม้ประดับต่างถิ่น และพันธุ์ไม้ที่ชื่อมีปัญหา มาบรรยายให้เป็นที่รู้จักและตระหนักถึงคุณค่า ทั้งนี้ เพื่อให้พันธุ์ไม้เหล่านี้ได้มีส่วนกระตุ้นให้ผู้อ่านมีจิตสำนึกในการ อนุรักษ์บ้าง
พอเข้าป่าพาใจให้ชื่น
หอมรื่นดอกดวงพวงบุปผา
สาวหยุดพุดจีบบีบจำปา
กรรณิการ์มหาหงษ์ชงโค
ลำดวนดอกดกตกเต็ม
ยี่เข็งเข็มสารภียี่โถ
รสสุคนธ์ปนมะลิผลิดอกโต
ดอกส้มโอกลิ่นกล้าน่าดม
..................................อิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๒............................
ผู้เรียบเรียงไม้ในวรรณคดีไทยตอน ๑ โดย นางวิยดา เทพหัตถี
.....................................ข้อมูลจากศาลานุกรมไทย........................................