พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒ มังสชาดก : วาทะธรรมของพรานป่า

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒ มังสชาดก
วาทะธรรมของพรานป่า

นายพรานเนื้อคนหนึ่งเข้าป่าล่าสัตว์ได้เนื้อมามากมายก่ายกอง จนต้องนำใส่รถไปขายในตลาด
   เมื่อขับรถมาถึงทางสองแพร่ง ที่นอกประตูเมืองที่นั้นมีศาลาพักข้างริมทางหลังหนึ่ง ในขณะนั้นลูกชายเศรษฐีชาวเมืองพาราณสี ๔ คน นั่งคุยกันอยู่ด้วยเรื่องสัพเพเหระต่างๆ
   ชายทั้ง ๔ เมื่อเห็นนายพรานบรรทุกเนื้อมาเต็มรถ ก็คุยโอ้อวดกันว่าตนสามารถจะขอแบ่งเนื้อจากนายพรานคนนี้ได้
   แล้วลูกชายเศรษฐีคนที่ ๑ ก็ออกไปแสดงฝีมือด้วยการเข้าไปทักทายว่า “เฮ้ย! นายพราน ข้าเป็นลูกชายเศรษฐีในเมืองพาราณสี เอ็งจงมอบชิ้นเนื้อให้ข้าสักชิ้นหนึ่ง แล้วเอ็งจึงจะสามารถขายเนื้อในเมืองนี้ได้อย่างสบายใจ
   นายพรานฟังแล้วไม่สบายใจจึงหยุดรถกล่าวโต้ตอบว่า “ธรรมดาการจะขออะไรจากผู้อื่น ผู้ขอต้องรู้จักใช้คำที่น่ารักน่าฟัง แต่คำพูดของท่านช่างหยาบคายเสียนี่กระไร รถเลอะอย่างกับพังผืดของสัตว์ ดังนั้น ข้าให้พังผืดแก่ท่านก็แล้วกัน”
   ว่าแล้วก็เอามีดเฉือนเนื้อพังผืดมอบให้ลูกชายเศรษฐีคนที่ ๑ ไป
   จากนั้นลูกชายเศรษฐีคนที่ ๒ ได้ร้องขอบ้างว่า “พี่ชาย! ฉันอยากได้ชิ้นเนื้อสักชิ้นหนึ่งพี่ชายช่วยเฉือนให้ฉันบ้างซิ”
   นายพรานฟังแล้วพอใจ ยิ้มออกมาพร้อมกับกล่าวว่า “คำว่า พี่ชายน้องชาย พี่สาวน้องสาว เป็นเหมือนอวัยวะของพวกเรา เปรียบได้กับแขนขาของเรา ฉะนั้น ท่านจะได้แขนและขาของสัตว์กับคำพูด”
   ว่าแล้วนายพรานก็หยิบขาสัตว์มอบให้ลูกชายท่านเศรษฐีคนที่สองไป
   ลูกชายเศรษฐีคนที่ ๓ ออกไปแสดงฝีมือไม่รอช้าว่า “พ่อจ๊ะ! พ่อจงให้ชิ้นเนื้อแก่ฉันบ้างเถิดนะครับ”
   นายพรานฟังแล้วชอบใน หัวเราะออกมาเสียงดังพร้อมกับกล่าวว่า “ลูกที่เรียกบิดาว่าพ่อ ย่อมทำให้หัวใจของพ่อหวั่นไหว คำพูดของท่านยกให้เราสำคัญดังเช่นหัวใจ ดังนั้น เราจะให้เนื้อหัวใจแก่ท่าน ท่านจงมารับเนื้อไป”
   ว่าแล้วก็เฉือนเนื้อหัวใจมอบให้แก่ลูกชายท่านเศรษฐีคนที่ ๓ ไป
   สุดท้ายลูกชายเศรษฐีคนที่ ๔ ก็เดินตรงเข้าไปขอเนื้อ เข้าไปถึงรถนายพรานแล้วกล่าวอย่างคนสนิทสนมกันว่า “สหายเอ๋ย! ฉันอยากจะขอชิ้นเนื้อของท่านสักชิ้นหนึ่ง ท่านจะให้ฉันได้บ้างไหม”
   นายพรานฟังแล้วชอบใจมาก เอามือตบอกหัวเราะร่า กล่าวขึ้นด้วยความพอใจว่า “บ้านที่ขาดมิตรสหาย ย่อมเงียบเหงา เหมือนป่าไร้สัตว์ คำว่า สหาย เป็นเหมือนทรัพย์สมบัติทั้งปวงในบ้านเรือน ดังนั้น เนื้อทั้งหมดในรถนี้เราจะมอบให้ท่านแต่เพียงผู้เดียว มาเถอะสหายเราจะไปส่งให้ถึงบ้านสหายเลยทีเดียว”
   กล่าวดังนั้นแล้ว นายพรานก็ให้ลูกชายเศรษฐีคนที่ ๔ ขึ้นรถแล้วนำไปส่งถึงบ้าน เมื่อถึงที่แล้วก็ขนเนื้อลงจากรถมอบให้ลูกชายเศรษฐีคนที่ ๔ ไปทั้งหมด
   ลูกชายเศรษฐีคนที่ ๔ ก็ตอบแทนบุญคุณเขาด้วยการให้การนับถือดั่งมิตรภาพ และได้ให้เขาพาลูกเมียนำครอบครัวมาอยู่ด้วยกับตน มาเสวยสุขบนกองสมบัติด้วยกันอย่างเป็นสุข

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“คำพูดทำให้คนเราได้ดีได้ชั่ว”
“จะได้ดีได้ชั่วเพราะคำพูด”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สณฺหํ คิรํ อตฺถวตึ ปมุญฺเจ
ควรเปล่งวาจาไพเราะ ที่มีประโยชน์ (๒๗/๑๓๘๓)

ขอขอบคุณที่มาภาพประกอบ มังสชาดก จากเว็บไซต์ dhammathai.org

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดย สถาบันบันลือธรรม ... สาธุ