เถน ๓

ขอขอบคุณที่มาภาพ เว็บไซต์ bloggang.com

เถน ๓

คำว่า “เถน” เป็นคำนาม หมายถึง นักบวชนอกรีต, นักบวชที่เป็นอลัชชี

ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน หมายถึง “ชายที่มีอายุ อาศัยอยู่กินที่วัด อาจถือศีลหรือไม่ก็ได้ นุ่งห่มผ้าเหลืองตามแต่จะหาได้ บางคนมีความประพฤติดี บางคนมีความประพฤติไม่เหมาะสม”

คำว่า “เถน” มีที่มาจากภาษาบาลี หมายถึง “ขโมย”

แต่แท้จริงแล้ว คำว่า “เถน” สื่อความหมายถึง นักบวชที่มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม เป็นอลัชชี คือไม่มีความละอาย

ดังที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชาธิบายเรื่อง “เถน ๓” ในบทพระราชนิพนธ์เรื่อง “พระบรมราชาธิบาย อธิกมาศ อธิกวาร และปักขคณนาวิธี” ความว่า

“...ใครเป็นเถนคงบวชเป็นเถนอยู่ก็ดี สึกออกมาแล้วไม่ทิ้งธรรมดาเถนก็ดี ก็ถูกโฉลกที่เขาร้องเรียกกันอึงๆ ว่า ใหลเถน งมเถน ระยำเถน

ประเภทที่ ๑ ใหลเถน ใหลเถนนั้นจำสิบจำห้าอะไรก็ไม่ได้ เมื่อไม่กลัวเขาว่าไรเพราะเขากลัวบาป ทำอย่างไรจะสอพลอให้เขาชอบใจ เขาจะได้ให้กิน ก็ทำแต่อย่างนั้น อย่างอื่นที่ควรแก่ปัญญา ควรแก่ความรู้ แต่ไม่เป็นประตูหากินแล้ว ก็ไม่เอาใจใส่ ถึงจะได้ยิน ได้ฟัง ได้เรียน ก็ลืมเลือนใหลเสีย จึงเป็นใหลเถน

ประเภทที่ ๒ งมเถน ก็งมเถนนั้นเพราะไม่เอาใจใส่ในการที่ควรจะเอาใจใส่ รู้จักแต่กิน ๆ นอน ๆ การอะไร ๆ ที่คนอื่น ๆ เขารู้มีถมไปก็ไม่รู้ไม่เงี่ยหูฟัง ถึงจะพูดก็เลือนใหลเลอะเทอะเซอะเซิงไม่รู้อะไร เขาจึงว่างมเถน

ประเภทที่ ๓ ระยำเถน ระยำเถนนั้น เมื่อบวชอยู่ก็วุ่นไปไม่รู้จักว่าผู้หญิงผู้ชายทางบกทางน้ำ ก็เมื่อสึกออกมาก็ตื่นผู้หญิงระยำ สำหรับอีผู้หญิงจิกหัวลาก แลจูงหูลากไปตามใจมัน การไม่ควรคิดก็คิด การไม่ควรทำก็ทำ เขาจึงว่าระยำเถน

ผู้ที่บวชอยู่นั้นระวังตัวไว้ อย่าให้เป็นเถนสามอย่างนี้ได้เป็นดี ควรเป็นที่ไหว้ที่บูชา ถึงสึกมาเป็นคฤหัสถ์ก็ไม่สกปรก”