การฝึกลิงเก็บมะพร้าว ทำอย่างไร

การฝึกลิงเก็บมะพร้าว ทำอย่างไร

จังหวัดชุมพร มีพื้นที่ปลูกมะพร้าว กระจายอยู่ทั่วไป และจัดเป็นพืชเศรษฐกิจประเภทหนึ่งของจังหวัด ในการเก็บมะพร้าวสามารถใช้ตาขอเกี่ยวมะพร้าวแต่วิธีการนี้จะใช้ไม่ได้กับมะพร้าวที่มีลำต้นสูง เนื่องจากไม้สอยมีความยาวไม่พอ การฝึกลิงเพื่อช่วยเก็บมะพร้าว จึงเป็นวิธีการหนึ่งที่มีการนำมาใช้แพร่หลาย

กลุ่มบุคคล
เกษตรกรทำสวนมะพร้าว หรือชาวบ้านซึ่งมีอาชีพฝึกลิงเก็บมะพร้าว

องค์ความรู้
ลิงเก็บมะพร้าวใช้เฉพาะลิงกังเพศผู้ซึ่งอาศัยตามป่าเชิงเขาในพื้นที่จังหวัดชุมพร เนื่องจากเป็นสัตว์ท้องถิ่น มีความแข็งแรง และชินกับสภาพภูมิอากาศ โดยเลือกเฉพาะลิงรุ่นหนุ่มอายุ ประมาณ ๒ ปี

วิธีการจับลิง
ใช้คอกเป็นกับดักทำจากไม้ไผ่ มีความกว้าง ๑๕๐ ซม. ยาว ๒๐๐ ซม. และสูง ๑๕๐ ซม. โครงของกรงใช้ไม้ที่มีความแข็งแรง ส่วนประตูทางเข้าใช้ไม้ไผ่ตอกเป็นซี่ ๆ ซึ่งสามารถยกขึ้นด้านบนไว้และจะตกลงมาเมื่อมีลิงเข้าในกรงดัก การติดตั้งกับดัก จะมีไม้ไผ่เหลาบาง ๆ ซึ่งสามารถใช้ห้อยตัวได้เป็นเหยื่อล่อผูกติดกับคออ่อน เหยื่อที่ใช้อาจเป็นข้าว ลูกเดือย กล้วย หรือผลไม้อื่น ๆ ที่ลิงชอบ เมื่อลิงลงมากินเหยื่อจะทำให้ไม้ที่เกี่ยวกับคออ่อนหลุดออกและดึงให้เชือกยึดประตูหลุดทำให้ประตูตกมาปิดปากคอก ลิงไม่สามารถออกมาได้จนกว่าจะมีคนมาเปิดกับดักเพื่อนำลิงมาฝึกเก็บมะพร้าวต่อไป ช่วงเวลาจับลิงมักทำในเดือน มกราคม - กุมภาพันธ์ ซึ่งตรงกับฤดูเก็บเกี่ยวข้าวไร่ หรือลูกเดือย ลิงป่ามักลงมาจากภูเขาเพื่อกินผลผลิตของเกษตรกร การวางกับดักให้วางห่างจากพื้นที่ไร่ประมาณ ๒๐ เมตร โดยวางในที่โล่งเพื่อให้ลิงเห็นได้ง่าย และชัดเจน เหยื่อที่ใช้ล่อให้ใส่จนเต็มคอกกับดัก ลิงที่จับได้จะเลือกเฉพาะลิงหนุ่มอายุพอเหมาะ และมีลักษณะดีคือ ลำตัวเป็นรูปทรงกระบอก หางใหญ่ ท่าทางคล้ายคน โดยสังเกตจากลักษณะคาง ท่านั่งหรือกริยาอื่น ๆ จะเป็นลิงที่หัดง่าย เรียนรู้ ได้เร็ว

วิธีฝึกลิง
เมื่อได้ลิงมาแล้วต้องเลี้ยงให้เชื่องกับผู้ฝึกและมีความเคยชินกับปลอกคอ ที่มักทำด้วยเชือก ล่ามโซ่และใช้เชือกผูกต่อกับโซ่เพื่อใช้เป็นสายบังคับ ซึ่งใช้ระยะเวลาประมาณ ๑ - ๒ เดือน ในการฝึกลิงต้องมีอุปกรณ์ประกอบ เช่น ต้นมะพร้าวจำลองที่มีลูกมะพร้าวแขวนในระยะพอดีกับแขนของลิงเพื่อให้ยืนปั่นลูกมะพร้าวได้ ในการฝึกลิงต้องยืนติดกับหลักที่มีการเจาะรูขนาดพอดี กับปลอกคอโดยดึงให้ปลอกคอติดกับรูที่เสา เพื่อป้องกันลิงดิ้น ผู้ฝึกต้องจับมือลิงให้ปั่นลูกมะพร้าว จนมะพร้าวร่วง ขณะฝึกหัดต้องใช้คำสั่งควบคู่ด้วย เพื่อให้ลิงคุ้นกับ คำสั่ง เช่น
"ขึ้น" ใช้ให้ลิงปั่นต้นมะพร้าว
"เอา" หรือ "ปั่น" ใช้ให้ลิงเก็บมะพร้าวอ่อน แก่ (มะพร้าว)
"ลง" ใช้ให้ลิงลงจากต้นมะพร้าว
ในการฝึกใช้ระยะเวลาประมาณ ๑ สัปดาห์ ควรใช้ช่วงเวลา ๑๙.๐๐ - ๒๐.๐๐ น.โดยใน ๒ - ๓ วันแรกลิงสามารถปั่นมะพร้าวได้
ถ้าหากลิงดื้อไม่ยอมทำตามจะใช้วิธีเฆี่ยนตี

วิธีการเก็บมะพร้าว
ใช้เชือกยาวประมาณ ๓๐ เมตร ผูกติดกับปลอกคอและโซ่ เพื่อใช้บังคับลิงให้ฟังคำสั่ง เมื่อลิงปีนต้นมะพร้าวเห็นลูกมะพร้าวเปลือกแห้ง จะใช้วิธีขย่มทะลายแรงๆ ลูกมะพร้าวร่วงหมดทะลาย ถ้าเป็นการเก็บมะพร้าวที่เปลือกยังเขียวลิงจะใช้ปากคาบทางมะพร้าวเพื่อเป็นหลักยึด แล้วใช้มือปลิดมะพร้าวทีละลูกจนหมดทะลาย การเก็บมะพร้าวที่มีลำต้นสูงมาก ๆ และระยะชิดกัน ลิงจะใช้วิธี "ร่ายทาง" คือไต่ตามทางมะพร้าวแล้วกระโดดไปต้นมะพร้าวใหม่ ซึ่งช่วยย่นเวลาในการขึ้นลงต้นไม้

ประโยชน์
การฝึกลิงเก็บมะพร้าวเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับผู้ฝึกซึ่งใช้ลิงรับจ้างขึ้นมะพร้าว ตามสวนมะพร้าว โดยได้รับค่าจ้างในอัตรา ๔๐ สตางค์ต่อมะพร้าว ๑ลูก ซึ่งใช้เวลาไม่มากเนื่องจากลิงกังสามารถปลิดมะพร้าวได้เร็ว โดยเฉลี่ย ๑,๐๐๐ ลูกต่อวัน นอกจากนี้ยังสามารถรับจ้างฝึกลิงให้ขึ้น ต้นไม้โดยมีรายได้ในการฝึกลิงประมาณ ๒๐,๐๐๐ - ๒๕,๐๐๐ บาท ต่อลิง ๑ ตัว ซึ่งสามารถใช้งานได้ ๑๐ - ๑๕ ปี
นำร่อง

บทความ โดย นภดล มณีวัต