ระหว่างจักรพรรดิกับโชกุน ใครใหญ่กว่ากัน?

ระหว่างจักรพรรดิกับโชกุนใครใหญ่กว่ากัน?

โดยนับตั้งแต่ที่เรื่องราวประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่น รวมไปถึงความเป็นชนชาติญี่ปุ่นได้เริ่มต้นขึ้นนั้น ตำแหน่งผู้ปกครองสูงสุดของประเทศ ก็คือตำแหน่งจักรพรรดิหรือที่ในภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า เท็นโน (Tenno : 天皇) ตามตำนานของญี่ปุ่นมีความเชื่อว่า ระบอบจักรพรรดิของญี่ปุ่นได้ถือกำเนิดขึ้น ตั้งแต่ในช่วงในราว 700 ปีก่อนคริสตกาล โดยมีจักรพรรดิจิมมุ (Jimmu) เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกของญี่ปุ่น แต่หากว่าตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์แล้ว ระบอบจักรพรรดิของญี่ปุ่น ได้ถือกำเนิดขึ้นอย่างเป็นทางการในช่วงยุคโคฟุง (Kofun) เมื่อราวศตวรรษที่ 3

ชาวญี่ปุ่นนับตั้งแต่ในยุคโบราณ ต่างก็มีความจงรักภักดีและเทิดทูนศรัทธาต่อองค์พระจักรพรรดิ ในฐานะที่พระองค์สืบเชื้อสายมาจากเหล่าเทพเจ้า ผู้ซึ่งสรรสร้างแผ่นดินญี่ปุ่นขึ้นมา โดยจักรพรรดิญี่ปุ่นจะทรงดำรงสถานะทั้งทางโลกและทางธรรม กล่าวคือในทางโลก จักรพรรดิจะทรงทำหน้าที่ปกครองประเทศ บริหารบ้านเมือง และดูแลทุกข์สุขของประชาชน ขณะที่ในทางธรรม จักรพรรดิจะทรงดำรงสถานะเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวญี่ปุ่นทั้งปวง พระองค์ได้รับการเทิดทูนบูชาจากชาวญี่ปุ่น ไม่ต่างไปจากศาสดาของศาสนาหรือเทพเจ้า ดังนั้นจักรพรรดิญี่ปุ่น จึงเปรียบเสมือนเป็นสัญลักษณ์และทุกสิ่งทุกอย่างของความเป็นญี่ปุ่นนั่นเอง แต่แล้วในช่วงปลายศตวรรษที่ 12 อำนาจทั้งหมดที่มีอยู่ของจักรพรรดิ ก็ได้ตกไปอยู่กับกลุ่มชนชั้นนักรบอย่างซามูไร (Samurai) ซึ่งมีผู้นำที่เรียกว่า โชกุน (Shogun : 将軍) แทน สำหรับที่มาของตำแหน่งโชกุนนั้น เริ่มต้นขึ้นในช่วงยุคเฮอัน (Heian : ค.ศ. 794-1192) โดยในช่วงเวลานั้น ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่น ได้ถูกรุกรานโดยกลุ่มชนป่าเถื่อนที่เรียกว่า พวกเอโซะ (Ezo : เชื่อกันว่ามีความเชื่อมโยงกับชาวไอนุ ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองในเกาะฮอกไกโด)

ดังนั้นจักรพรรดิญี่ปุ่นในช่วงเวลานั้น จึงได้แต่งตั้งแม่ทัพใหญ่ เพื่อทำหน้าในการปราบปรามกับพวกเอโซะ ซึ่งตำแหน่งแม่ทัพใหญ่ผู้ปราบพวกเอโซะนี้ ก็คือตำแหน่งที่เรียกว่า เซอิตะอิโชกุน (Sei-i Taishogun : 征夷大将軍) ซึ่งมีความหมายว่า จอมทัพผู้ปราบคนเถื่อน ก่อนที่ในภายหลัง เซอิตะอิโชกุน จะถูกเรียกอย่างย่อว่า โชกุน ในเวลาต่อมา เมื่อถึงช่วงปลายยุคเฮอัน อำนาจของจักรพรรดิเริ่มที่จะเสื่อมถอย รวมไปถึงเกิดการแย่งชิงอำนาจภายในราชสำนัก ส่งผลให้กลุ่มชนชั้นนักรบซามูไร เริ่มที่จะขยายอำนาจและสร้างอิทธิพลเป็นของตนเอง ก่อนที่สุดท้ายในปี 1192 มินาโมโตะ โนะ โยริโตโมะ (Minamoto no Yoritomo) ผู้นำของตระกูลมินาโมโตะ จะได้รับการสถาปนาเป็นโชกุน และสถาปนารัฐบาลของโชกุน ที่เรียกว่า บะกุฟุ (Bakufu : 幕府 แปลว่า กระโจมแม่ทัพ) ขึ้น เพื่อปกครองประเทศ

ซึ่งเหตุการณ์นี้เอง เป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้โชกุน กลายมาเป็นตำแหน่งผู้นำของญี่ปุ่น ที่กุมอำนาจและเป็นผู้ปกครองแผ่นดินญี่ปุ่นอย่างแท้จริง เป็นเวลายาวนานกว่า 700 ปี ส่วนจักรพรรดินั้น กลายเป็นผู้นำที่ไร้ซึ่งอำนาจ เป็นเพียงหุ่นเชิดของรัฐบาลโชกุน และเป็นสัญลักษณ์ที่ให้ชาวญี่ปุ่นเคารพบูชาเพียงเท่านั้น อำนาจที่จะใช้ปกครองประเทศ ไม่มีหลงเหลืออีกต่อไป พูดง่าย ๆ ก็คือ จักรพรรดิเหลือเพียงอำนาจในทางธรรมเท่านั้น ส่วนอำนาจทางโลก ได้ตกเป็นของโชกุนแล้ว หลังจากนั้น ก็ได้มีโชกุนจากหลาย ๆ ตระกูล ที่ได้ขึ้นมาปกครองแผ่นดินญี่ปุ่น ไม่ว่าจะเป็น ตระกูลมินาโมโตะ และตระกูลโฮโจ (Hojo) ในยุคคามาคุระ (Kamakura : ค.ศ. 1192- 1333) ตระกูลอะชิกะงะ (Ashikaga) ในยุคมุโรมาชิ (Muromachi : ค.ศ. 1336-1568) และตระกูลโตกุงาวะ (Tokugawa) ในยุคเอโดะ (Edo : ค.ศ. 1600-1868)
ต่อมาเมื่อยุคเอโดะได้สิ้นสุดลง และเกิดการล้มล้างรัฐบาลโชกุน ตำแหน่งจักรพรรดิก็ได้กลับมาเป็นตำแหน่งผู้นำสูงสุดเพียงหนึ่งเดียวของญี่ปุ่นอีกครั้ง ซึ่งอำนาจที่ได้กลับคืนมาของจักรพรรดินี้ เรียกได้ว่ามีความเบ็ดเสร็จและทรงอิทธิพลเป็นอย่างมาก

ซึ่งอิทธิพลและอำนาจอันมากล้นของจักรพรรดิ ก็นับเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญ ที่ทำให้ญี่ปุ่นกลายมาเป็นชาติมหาอำนาจของทวีปเอเชีย และได้เข้าร่วมสงครามครั้งสำคัญ โดยเฉพาะกับสงครามโลกครั้งที่ 2 และเมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้สิ้นสุดลง ญี่ปุ่นเป็นฝ่ายที่พ่ายแพ้สงคราม ส่งผลให้อำนาจของจักรพรรดิได้ถูกลดทอนและจำกัดลง ทำให้หลังจากนั้น จักรพรรดิของญี่ปุ่นจึงต้องตกอยู่ภายใต้กฎหมายอย่างรัฐธรรมนูญ อำนาจในทางการเมือง จักรพรรดิจะไม่ทรงยุ่งเกี่ยว และไม่มีอำนาจในด้านนี้อีกต่อไปจักรพรรดิของญี่ปุ่น จึงหลงเหลือเพียงสถานะของสัญลักษณ์ประจำชาติ และเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนชาวญี่ปุ่น มาจนถึงทุกวันนี้

-----

*** Reference

- https://en.m.wikipedia.org/wiki/History_of_Japan
- https://en.m.wikipedia.org/wiki/Shogun
- https://web-japan.org/kidsweb/explore/history/q8.html
- https://gowithguide.com/blog/emperor-shogun-2425
- https://www.reddit.com/.../difference_between_the_shogun.../