สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สันตังกุโร) วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร กรุงเทพฯ

สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สันตังกุโร)
วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร กรุงเทพฯ

สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สันตังกุโร) อดีตเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร, อดีตกรรมการมหาเถรสมาคม และอดีตอุปนายกสภามหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย
มีนามเดิมว่า ประยูร พยุงธรรม เกิดเมื่อวันศุกร์ที่ 9 มี.ค.2459 ที่บ้านท่าเรือ ต.ประจันตคาม อ.ประจันตคาม จ.ปราจีนบุรี บิดา-มารดา ชื่อ นายธูป และนางทองหยิบ พยุงธรรม เป็นบุตรคนสุดท้อง

บรรพชาเมื่อวันที่ 6 ก.ค.2476 มีสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) เป็นพระอุปัชฌาย์

ต่อมา เข้าพิธีอุปสมบท เมื่อวันที่ 5 พ.ค.2480 โดยสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) เป็นพระอุปัชฌาย์, พระอุดมศีลคุณ (อินทร อัคคิทัตตเถร) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ และพระครูวินัยธรเพ็ชร ปภังกโร เป็นพระอนุสาวนาจารย์

ม.จ.หญิงกรณิกา จิตรพงศ์ พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงเป็นอุปัฏฐากเจ้าภาพบวช ณ พัทธสีมาวัดเทพศิรินทราวาส ได้ฉายาว่า สันตังกุโร ซึ่งแปลว่า หน่อหรือเชื้อสายหรือทายาทของผู้สงบ และได้อยู่จำพรรษาที่วัดเทพศิรินทราวาสตลอดมา

ด้านพระปริยัติศึกษา ศึกษาพระปริยัติธรรมทั้งแผนกธรรมและบาลี สามารถสอบไล่ได้นักธรรมชั้นตรี-โท-เอก และสอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค สำหรับภาษาสันสกฤต ศึกษากับนายตรี นาคะประทีป ร่วมกับเพื่อนร่วมรุ่นกัน คือ นายสุชีพ ปุญญานุภาพ และสมเด็จพระวันรัต (นิรันด์ นิรันตโร) จนแตกฉาน โดยเฉพาะวรรณคดีสันสกฤต

ตำแหน่งหน้าที่การงานและผลงานมีมากมาย เป็นผู้ริเริ่มโครงการต่างๆ ในคณะสงฆ์กว่า 100 โครงการ อาทิ ด้านการศึกษา เป็นผู้ริเริ่มเปิดโรงเรียนพระสังฆาธิการ และจัดหลักสูตรระดับต้นและระดับสูง เป็นผู้ริเริ่มโครงการและดำเนินงาน โดย เปิดอบรมวิชาการนวกรรมกับการพัฒนาชุมชน

ตลอดชีวิตของสมเด็จพระญาณวโรดม ทุ่มเทเวลาให้กับผลงานด้านวรรณกรรมมากมาย ได้เรียบเรียงและจัดพิมพ์หนังสือเรียน หนังสือธรรมะ หนังสือท่องเที่ยวอิงธรรมะแบบใหม่ อ่านเข้าใจ สนุกสนาน ไม่น่าเบื่อ หนังสืออ่านสำหรับวัยรุ่นกว่า 30 เล่ม บางเล่มได้รับการแปลเป็นภาษาต่างประเทศ

ด้านการปกครองคณะสงฆ์ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาส เป็นพระอุปัชฌาย์ เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม และอื่นๆ อีกมากมาย

ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ.2495 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่พระศรีวิสุทธิญาณ, พ.ศ.2500 เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่พระราชสุมนมุนี

พ.ศ.2505 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่พระเทพกวี พ.ศ.2515 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม ที่พระธรรมธัชมุนี

พ.ศ.2528 เป็นพระราชาคณะชั้นเจ้าคณะรองหิรัญบัฏ ที่พระญาณวโรดม

พ.ศ.2546 ทรงพระกรุณาโปรดฯ สถาปนาขึ้นเป็นสมเด็จพระราชาคณะสุพรรณบัฏ ที่สมเด็จพระญาณวโรดม

ด้วยอายุขัยที่ล่วงเลยเข้าสู่วัยชราภาพ บ่อยครั้งทำให้ท่านอ่อนแรง สุขภาพไม่แข็งแรงดังเดิม กระทั่งอาพาธเป็นประจำ ต้องเข้าออกโรงพยาบาลหลายครั้ง

เช้าวันพุธที่ 18 พ.ย.2552 ละสังขารอย่างสงบ ด้วยวัยวุฒิ 93 ปี พรรษา 72 ข่าวสดออนไลน์