น้ำปานะไม่ใช่น้ำปลาน่ะ(โว้ย)

น้ำปานะเป็นน้ำที่คั้นหรือได้มาจากผลไม้ซึ่งภิกษุสามเณรดื่มได้ในเวลาวิกาลในพระ

วินัยอนุญาตให้ใช้ผลไม้ขนาด ผลมะตูมลงมาทำน้ำปานะ และ กำหนดผลไม้สำหรับทำ

น้ำปานะไว้ดังนี้..............มะม่วง - ชมพู่หรือลูกหว้า - กล้วยมีเม็ด - กล้วยไม่มีเม็ด - มะซาง

ลูกจันทน์หรือองุ่น เหง้าบัว มะปราง ลิ้นจี่ และ ผลไม้อื่น ๆ ที่มีขนาดไม่ใหญ่กว่าผลมะตูม

น้ำปานะจะช่วยบรรเทาความหิวและความอ่อนเพลีย หลังจากที่ภิกษุสามเณรต้องเหน็ด

เหนื่อยออกกำลังปฏิบัติภาระหน้าที่ต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน

บางโอกาส ภิกษุสามเณรจะได้ฉันสิ่งที่พระวินัยกำหนดไว้ว่าเป็น{เภสัช}เพื่อเสริมแร่

ธาตุบางอย่างแก่ร่างกายเพราะพระมีชีวิตอยู่ได้เนื่องด้วยผู้อื่น อาหารการขบฉัน ก็แล้ว

แต่ชาวบ้านจะจัดนำมาให้ไม่สามารถกำหนดเอาหรือแสวงหาได้ตามปรารถนาจึง

อาจจะขาดธาตุอาหาร ที่จำเป็นต่อร่างกายดังนั้น...................จึงมีพุทธานุญาตให้ภิกษุฉันสิ่งที่

เรียกว่า{เภสัช}คือ เนยใส เนยข้น น้ำมัน น้ำผึ้ง น้ำอ้อยได้

บางฤดูแม่ชีจะเก็บลูกสมอ มะขามป้อม มาถวายแก่ภิกษุ สามเณรในวันโกน ๗ ค่ำ และ

๑๔ ค่ำวันนั้นเป็นวันที่ สดชื่นสำหรับภิกษุสามเณรพอสมควร แต่ก็อาจกลายเป็นวันที่

อ่อนเพลียได้เช่นกัน หากไม่รู้ประมาณในการฉันเพราะสมอและมะขามป้อมจะเปลี่ยน

คุณสมบัติจาก สิ่งเอร็ดอร่อย กลายเป็น{ยาถ่าย}ขนาดรุนแรงขึ้นมาทันทีถ้าฉันมาก

เกินไป............................

{เครื่องดื่ม}น้ำสำหรับดื่ม ที่คั้นจากลูกไม้ (น้ำคั้นผลไม้) จัดเป็นยามกาลิก

ท่านแสดงไว้ ๘ ชนิด คือ..............................................................

๑. อมฺพปานํ น้ำมะม่วง

๒. ชมฺพุปานํ น้ำชมพู่หรือน้ำหว้า

๓. โจจปานํ น้ำกล้วยมีเม็ด

๔. โมจปานํ น้ำกล้วยไม่มีเม็ด

๕. มธุกปานํ น้ำมะทราง (ต้องเจือน้ำจึงจะควร)

๖. มุทฺทิกปานํ น้ำลูกจันทร์หรือองุ่น

๗. สาลุกปานํ น้ำเหง้าอุบล

๘. ผารุสกปานํ น้ำมะปรางหรือลิ้นจี่

นิยมเรียกว่า{อัฏฐบาน}หรือ น้ำอัฏฐบาน (ปานะ ๘ อย่าง)

พระพุทธานุญาตน้ำอัฏฐบาน

ลำดับนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทำธรรมีกถาในเพราะเหตุเป็น

เค้ามูลนั้นในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แล้วตรัสอนุญาตแก่ภิกษุทั้งหลายว่าดูก่อน

ภิกษุทั้งหลายเราอนุญาตน้ำปานะ ๘ ชนิด คือ..........................................

น้ำปานะทำด้วยผลมะม่วง ๑

น้ำปานะทำด้วยผลหว้า ๑

น้ำปานะทำด้วยผลกล้วยมีเมล็ด ๑

น้ำปานะทำด้วยผลกล้วยไม่มีเมล็ด ๑

น้ำปานะทำด้วยผลมะซาง ๑

น้ำปานะทำด้วยผลจันทน์หรือองุ่น ๑

น้ำปานะทำด้วยเง่าบัว ๑

น้ำปานะทำด้วยผลมะปรางหรือลิ้นจี่ ๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเราอนุญาตน้ำผลไม้ทุกชนิดเว้นน้ำต้มเมล็ด

ข้าวเปลือก

ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเราอนุญาตน้ำใบไม้ทุกชนิดเว้นน้ำผักดอง

ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเราอนุญาตน้ำดอกไม้ทุกชนิดเว้นน้ำดอก

มะซาง

ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเราอนุญาตน้ำอ้อยสด

คำอธิบายจากอรรถกถา

{สาลุกปานะ}นั้นได้แก่ น้ำปานะที่เขาคั้นเง่าอุบลแดงและอุบลเขียวเป็นต้น

ทำผารุสกปานะ นั้นได้แก่ น้ำปานะที่ทำด้วยผลมะปรางอย่างอัมพปานะ

อัฏฐบานเหล่านี้เย็นก็ดีสุกด้วยแสงอาทิตย์ก็ดีย่อมควรสุกด้วยไฟไม่ควร

ด้วยพระบาลีว่า{ฐเปตฺวา ธญฺญผลรสํ}นี้ธัญญชาติ ๗ ชนิด

เป็นอันห้ามแล้วว่าไม่ควรในปัจฉาภัตมหาผล ๙ อย่าง คือ ผลตาลผล

มะพร้าวผลขนุนผลสาเกน้ำเต้าฟักเขียวแตงไทแตงโมฟักทอง

เป็นอันทรงห้ามและอปรัณณชาติทุกชนิดมีคติอย่างธัญญชาติเหมือนกัน.

มหาผลและอปรัณณชาตินั้นไม่ได้ทรงห้ามไว้ก็จริงถึงกระนั้นย่อมเข้ากับ

สิ่งที่เป็นอกัปปิยะเพราะเหตุนั้นจึงไม่ควรในปัจฉาภัต.

น้ำปานะ ๘ อย่างทรงอนุญาตไว้น้ำปานะแห่งผลไม้เล็กมีหวาย

มะชาม มะงั่ว มะขวิด สะคร้อ และเล็บเหยี่ยวเป็นต้นมีคติอย่าง{อฏัฐบาน}

แท้น้ำปานะแห่งผลไม้เหล่านั้น ไม่ได้ทรงอนุญาตไว้ก็จริงถึงกระนั้นย่อม

เข้ากับสิ่งที่เป็นกัปปิยะเพราะฉะนั้นจึงควร

ในกุรุนทีแก้ว่าจริงอยู่เว้นรสแห่งเมล็ดข้าวกับทั้งสิ่งที่อนุโลมเสีย

แล้วขึ้นชื่อว่าน้ำผลไม้อื่นที่ไม่ควรย่อมไม่มีน้ำผลไม้ทุกชนิดเป็นยาม

กาลิกแท้...............................................

<table class="maeva" cellpadding="0" cellspacing="0" border="0" style="width: 800px" id="sae1"> <tr><td style="width: 800px; height: 576px" colspan="2" id="saeva1"><script type="text/javascript"><![CDATA[ var oldLoad = window.onload; window.onload = function() { if (typeof(oldLoad) == "function") oldLoad(); if (typeof(aevacopy) == "function") aevacopy(); } // ]]></script><embed type="application/x-mplayer2" src="http://www.se-ed.com/ads/pr/sile/song/07.%20Track%207.wma" width="800px" height="576px" wmode="transparent" quality="high" allowFullScreen="true" allowScriptAccess="never" ShowControls="True" autostart="false" autoplay="false" /></td></tr> <tr><td class="aeva_t"><a href="http://www.se-ed.com/ads/pr/sile/song/07.%20Track%207.wma" target="_blank" class="aeva_link bbc_link new_win">http://www.se-ed.com/ads/pr/sile/song/07.%20Track%207.wma</a></td><td class="aeva_q" id="aqc1"></td></tr></table>