"ร่ม" ในคัมภีร์พระวินัยปิฎก

ร่มเป็นของใช้จำเป็น ในขณะที่ภิกษุบิณฑบาต เกิดฝนตกขึ้นมา ภิกษุสามารถสามารถกางร่มได้
เพื่อไม่ให้จีวรเปียก เป็นข้อยกเว้นสำหรับการป้องกันอาพาธ (เป็นหวัด เป็นไข้)
จิตรกรรมฝาผนังวัดเสนาสนารามราชวรวิหาร ตำบลหัวรอ อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

"ร่ม" ในคัมภีร์พระวินัยปิฎก

ในคัมภีร์พระวินัยปิฎกและอรรถกถา บัญญัติสิกขาบท ว่าด้วยเสขิยวัตร ธรรมเทศนาปฏิสังยุต พระวินัยข้อที่ ๒๐๒ ภิกษุพึงทำความศึกษาว่า เราจักไม่แสดงธรรมแก่คนไม่เป็นไข้ มีร่มในมือ ... แสดงธรรมแก่คนไม่เป็นไข้ผู้กั้นร่ม ต้องอาบัติทุกกฏ (ทรงมีพระบัญญัติห้ามไม่ให้ภิกษุแสดงธรรมแก่คนกั้นร่ม ที่มิได้เจ็บป่วยเป็นไข้) ที่ชื่อว่าธรรม ได้แก่ ถ้อยคำที่อิงอรรถอิงธรรม เป็นพุทธภาษิต สาวกภาษิต อิสิภาษิต เทวตาภาษิต และอธิบายว่า ที่ชื่อว่า “ร่ม” ได้แก่ ร่ม ๓ ชนิด คือ ร่มผ้าขาว ๑ ร่มลำแพน ๑ (ร่มสานด้วยตอกไม้ไผ่) ร่มใบไม้ ๑ ที่เย็บเป็นวงกลมผูกติดกับซี่

ทรงอนุญาตและห้ามใช้ร่ม
ครั้งแรกพระพุทธองค์ทรงอนุญาตให้ภิกษุใช้ร่ม ภายหลังภิกษุฉัพพัคคีย์กางร่มเที่ยวไปในที่ต่างๆ มีผู้ติเตียนว่าทำอย่างมหาอำมาตย์ จึงทรงห้ามใช้ร่ม แต่ทรงผ่อนผันให้ใช้ร่มได้เมื่อไม่สบาย เมื่อใช้ภายในวัด หรือบริเวณวัด (ถือเอาความว่า ถ้าใช้ร่มเพื่อป้องกันแดดฝนธรรมดา ก็อนุญาตให้ใช้ได้ ในข้อว่า ถ้าไม่ใช้ไม่สบาย . แต่ถ้าใช้ร่มเพื่อแสดงเกียรติ เช่น มหาอำมาตย์ หรือพระราชา ทรงห้าม)