จิตแพทย์แนะ แก้ปัญหา "นอนไม่หลับ" เพียงแก้นิสัยก่อนนอน 5 อย่างรู้หรือไม่ว่าพฤติกรรมบางอย่างที่เราทำก่อนเวลานอน ส่งผลให้เรานอนหลับได้ยากง่ายแตกต่างกันไป ผศ.พญ.ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
อธิบายถึงวิธีการรักษาโรคนอนไม่หลับ ด้วยการรักษาโดยการควบคุมปัจจัยกระตุ้น (stimulus control therapy) ว่าเป็นแนวทางการรักษา
ที่มาจากทฤษฎีการเรียนรู้ โดยเชื่อว่าอารมณ์ ความรู้สึก ความคิด การทำงานของร่างกาย และสมอง เชื่อมโยงกับสถานการณ์ที่เคยเกิดขึ้น
แก้ปัญหา "นอนไม่หลับ" เพียงแก้นิสัยก่อนนอน 5 อย่าง 1 ขึ้นไปอยู่บนเตียงต่อเมื่อง่วงเท่านั้น
2 ใช้เตียงนอนหรือห้องนอน สำหรับการนอนหลับเท่านั้น
3 ลุกออกจากเตียงเมื่อไม่สามารถนอนหลับได้
4 ตื่นนอนในเวลาเดียวกันทุกเช้า
5 อย่างีบหลับระหว่างวัน
การศึกษาพบว่าการรักษาโดยการควบคุมปัจจัยกระตุ้น (stimulus control therapy) มีประสิทธิภาพต่อการนอนหลับที่เร็วขึ้น การตื่นกลางดึกช้ากว่า
ประสิทธิภาพในการนอนหลับดีขึ้น และการหลับลึกมากขึ้น
แก้ปัญหานอนไม่หลับ ด้วยการรักษาแบบผ่อนคลาย (relaxation therapy)นอกจากการควบคุมปัจจัยกระตุ้นแล้ว การทำให้ร่างกาย และความรู้สึกทางจิตใจผ่อนคลายมากขึ้น ก็ทำให้การนอนหลับเกิดง่ายขึ้นเช่นกัน มีหลายวิธี ดังนี้
1 หายใจเข้า-ออก ช้าๆ ลึกๆ
2 นึกถึงภาพที่ทำให้รู้สึกสบายผ่อนคลาย
3 ฟังเพลงบรรเลงที่ทำให้ผ่อนคลาย
4 ทำสมาธิ ช่วยให้จิตใจและร่างกายเกิดความรู้สึกสงบผ่อนคลาย จนความฟุ้งซ่านทางความคิด และอารมณ์ลดลง
5 ตระหนักรู้สภาพร่างกายจากความเครียด ใช้เครื่องมือที่ช่วยให้เกิดการตระหนักรู้เกี่ยวกับสรีรวิทยาในร่างกายเกี่ยวกับความเครียด และการผ่อนคลาย
จากนั้นผู้ป่วยเข้าใจสภาพร่างกายที่ผ่อนคลายเป็นอย่างไร และสามารถนำไปดูแลตัวเองต่อได้ เพื่อให้ร่างกายเกิดการผ่อนคลาย จนเข้าสู่การ
นอนหลับได้ดีขึ้นในตอนกลางคืน
6 ตระหนักรู้ความคิด และอารมณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น และเรียนรู้ยอมรับธรรมชาติของมัน ด้วยใจที่ปล่อยวาง เป็นกลางและผ่อนคลาย โดยไม่เข้าไปแทรกแซง
หรือจัดการความคิด รวมไปถึงภาวะอารมณ์
แก้ปัญหานอนไม่หลับ ด้วยวิธีปรับเปลี่ยนวิธีคิดปรับเปลี่ยนความคิดที่ไม่เหมาะสม ความเชื่อในแง่ลบ การคาดหวังที่ไม่สมเหตุสมผล การรับรู้เกี่ยวกับการนอนที่ผิดไป ทำให้เกิดความเข้าใจผิด
เกี่ยวกับการนอนและสถานการณ์การนอนหลับ จนส่งผลให้เกิดความวิตกกังวล และกลัวการนอนไม่หลับอย่างมาก
การปรับเปลี่ยนความคิด จะมุ่งเน้นที่การหาความเชื่อ ความคาดหวัง และการรับรู้ที่ผิด และวิเคราะห์ความเชื่อ ความคาดหวัง และการรับรู้เกี่ยวกับการนอน
ใหม่อีกครั้ง และแทนที่ด้วยความคิดใหม่ที่ถูกต้องตามความเป็นจริง
ขอขอบคุณ
ข้อมูล :ผศ.พญ.ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
ภาพ :iStock
เรียบเรียง :Sanook.com