พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๕๙ โกฏิสิมพลีชาดก : เทวดาระวังภัย

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๕๙ โกฏิสิมพลีชาดก
เทวดาระวังภัย

พญาครุฑตัวหนึ่งมีรูปร่างใหญ่และตัวยาวมาก โฉบเฉี่ยวเอาพญานาคแล้วบินไปเกาะที่ต้นโกฏิสิมพลี จับพญานาคห้อยหัวแล้วเขย่าเพื่อที่จะเอาสัตว์ที่พญานาคกินเข้าไป พญานาคคิดจะสลัดตัวให้หลุดจากพญาครุฑ สอดขนดเข้าไปที่ต้นไทรพันยึดไว้แน่นไม่ยอมปล่อย พญาครุฑดึงอย่างแรงจนต้นไทรถอนขึ้นไปพร้อมๆ กัน พอถึงต้นโกฏิสิมพลี ก็กินตับไตไส้พุงและสัตว์อื่นๆ ที่อยู่ในท้องพญานาคจนหมด เหลือไว้แต่ซาก
มีนกน้อยตัวหนึ่งกินผลไทรอิ่มแล้วบินไปเกาะยังต้นโกฏิสิมพลี รุกขเทวดาเห็นเข้าก็สั่นสะท้านไปทั้งต้นโกฏิสิมพลี นึกในใจว่าถ้านกน้อยถ่ายมูลออกมาบนต้นไม้เรา ต้นไทรก็เกิด และในอนาคตอาจทำให้วิมานของเราพังพินาศได้ พญาครุฑมองเห็นแล้วถามขึ้นว่า “ท่านเป็นอะไรทำไมถึงตัวสั่นล่ะ ขนาดเราแบกพญานาคตัวยาวเป็นพันวายังไม่สั่นเลย ท่านแบกนกตัวนิดเดียวกลับสั่น กลัวอะไรหรือ”
รุกขเทวดากล่าวตอบ “นกน้อยเราไม่กลัวหรอก แต่สิ่งที่กลัวคือมูลของนกที่กินผลลูกไทร อีกหน่อยก็จะงอกเป็นต้นไทรใหญ่ในอนาคต อาจทำให้วิมานของเราพินาศลงได้ เรามองเห็นภัยข้างหน้าอย่างนี้ เราถึงหวาดกลัวอยู่”
พญาครุฑฟังแล้วเกิดความชื่นชม คนเฉลียวฉลาดมักมองเห็นภัยที่ยังมาไม่ถึง เมื่อมองเห็นภัยนั้นแล้ว ชื่อว่ามองเห็นทั้งโลกนี้และโลกหน้า จากนั้นพญาครุฑก็ได้ไล่นกน้อยที่เกาะอยู่ให้หนีไปจากต้นไม้นั้น

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ภัยที่มองไม่เห็นอาจทำให้เกิดความพินาศใหญ่หลวงได้ พึงระวังภัยที่ยังมาไม่ถึง”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สงฺเกยฺย สงฺกิตพฺพานิ รกฺเขยฺยานาคตํ ภยํ ฯ
พึงระแวงสิ่งที่ควรระแวง พึงป้องกันภัยที่ยังไม่มาถึงตัว (๒๗/๕๔๕)