คอร์สปฏิบัติ "สมาธิ" บูม โรงเรียนดังในอังกฤษ-อเมริกา บรรจุเป็นหลักสูตรสอนเด็ก

หลักธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ผ่านกาลเวลาและการพิสูจน์ทราบมากว่า 2,550 ปีแล้ว ว่าได้ผลดีจริงสำหรับผู้นำไปประพฤติปฏิบัติ ทำให้ชีวิตนี้มีทุกข์น้อยลง และมีสุขเพิ่มขึ้น

ปัจจุบัน คนในซีกโลกตะวันตกได้หันมาศึกษาพระพุทธศาสนากันมากขึ้น โดยเฉพาะในเรื่องของการปฏิบัติธรรมทำสมาธิ เพราะเห็นว่าเป็นหนทางที่จะช่วยให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างเป็นปกติสุข ท่ามกลางความวุ่นวายสับสนในการใช่ชีวิตในสังคมปัจจุบันที่ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพจิต และหาทางออกไม่ได้

เมื่อผู้ใหญ่ทั้งหลายได้ลงมือทดลองปฏิบัติด้วยตนเอง และเห็นผลจริง พวกเขาจึงคิดหยิบยื่นสิ่งดีๆนี้ไปสู่เด็กๆ

• โรงเรียนเก่าแก่ในอังกฤษเปิดคอร์สสอนสมาธิ

โรงเรียนเอกชนเก่าแก่ชั้นนำ “ทอนบริดจ์” (Tonbridge) อายุ 400 ปีเศษ ในเมืองเคนท์ ประเทศอังกฤษ ก่อตั้งเมื่อปี 1553 รับเฉพาะเด็กชายทั้งประจำและไปกลับ อายุระหว่าง 13-18 ปี ตั้งเป้าหมายให้เด็กนักเรียนที่จบออกไป มีความพร้อมในการก้าวสู่โลกของผู้ใหญ่ ด้วยการติดอาวุธทางความรู้และความเชื่อมั่นในตนเอง เพื่อตอบสนองตามศักยภาพของแต่ละคน

ดังนั้น ทางโรงเรียนจึงไม่เพียงให้ความสำคัญในการพัฒนาด้านวิชาการและเพิ่มประสบการณ์ให้เด็ก แต่ยังสอนทักษะต่างๆ ซึ่งจะนำไปใช้ในชีวิตประจำวันที่เต็มไปด้วยความยุ่งยากสับสนและตึงเครียด และหนึ่งในทักษะที่ทางโรงเรียนสอน ก็คือการทำสมาธิ เพื่อช่วยให้จิตของเด็กอยู่กับปัจจุบันขณะ มากกว่าติดอยู่กับเรื่องในอดีตหรืออนาคต

คอร์สการทำสมาธินี้ เป็นหลักสูตรเสริมที่เริ่มเป็นครั้งแรก เมื่อปี 2009 จัดอยู่ในโปรแกรม PSHE (การศึกษาเรื่องเฉพาะบุคคล สังคม และสุขภาพ) ที่มีการสอนในหลายรูปแบบและในสถานที่แตกต่างกัน เช่น สอนเป็นกลุ่มเล็กๆในสนามสควอช ไปจนถึงเปิดเป็นชั้นเรียนในสนามเด็กเล่น และแม้แต่สอนเด็กทั้งโรงเรียนในหอสวดมนต์

มีนักจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดและเคมบริดจ์ ช่วยกันกำหนดรูปแบบสำหรับเด็กนักเรียนอายุ 14-15 ปี จะใช้เวลาเรียน 8 สัปดาห์ โดยในแต่ละสัปดาห์จะสอนทักษะการทำสมาธิแต่ละขั้นตอน ทุกชั้นเรียนต้องฝึกนั่งสมาธิเป็นเวลา 40 นาที และนักเรียนจะได้รับ MP3 วิธีเจริญสติ กลับไปฟังที่บ้านก่อนทำการบ้านในตอนเย็นอีกด้วย

และนี่ถือเป็นคอร์สแรกๆของประเทศ ที่ออกแบบมาเพื่อพัฒนาทักษะในการทำสมาธิและต่อสู้กับความวิตกกังวล โดยระบุว่า วัยรุ่นที่ผ่านการเรียนคอร์สนี้ จะได้รับประโยชน์จากการเจริญสติ ช่วยให้พวกเขารู้จักแยกแยะและหลบหลีกทัศนคติที่ไม่ดี ที่อาจนำไปสู่ปัญหาด้านสุขภาพจิตได้ เช่น ความซึมเศร้า ความผิดปกติในการรับประทานอาหาร และการติดยาเสพติด

• นักเรียนเปิดใจรับสิ่งใหม่

นอกจากนั้นคอร์สนี้ยังช่วยพัฒนาวิธีปฏิบัติหลายรูปแบบ เพื่อช่วยให้มีสมาธิดีขึ้น โดยการเพ่งดูลมหายใจ ดูส่วนต่างๆของร่างกายหรือการเคลื่อนไหว เพื่อฝึกจิตให้ หลุดพ้นจากสภาวะอารมณ์ต่างๆ เช่น ความเศร้าโศก ความทุกข์ในอดีตและอนาคต และสิ่งล่อใจหลายๆ อย่าง

ริชาร์ด เบอร์เนต หัวหน้าผู้สอนคอร์สการนั่งสมาธิของโรงเรียนทอนบริดจ์กล่าวว่า คอร์สนี้จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความเชื่อในเรื่องการทำสมาธิของบรรดาครูและนักเรียน

“มีเรื่องหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียน นั่นคือ ความเงียบ สงบเชื่อมโยงกับอำนาจ เพราะครูสามารถบอกให้นักเรียน อยู่ในความเงียบได้ และครูต้องสื่อให้เด็กๆเห็นว่า ความเงียบสงบเป็นกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ และทำให้สนุกสนานได้”

นอกจากนี้ยังได้ยกตัวอย่างคนมีชื่อเสียง หรือตัวละคร ในภาพยนต์ซึ่งกำลังเป็นที่นิยม มาอธิบายประโยชน์ของการเจริญสติ เช่น นักรักบี้ชื่อดัง “จอนนี่ วิลคินสัน” ที่ใช้เทคนิคการนั่งสมาธิ เพื่อช่วยให้เขามีสมาธิในการเตะลูกเข้าโกล หรือ “โป” หมีแพนด้าจอมเฉื่อยชาเซื่องซึมในภาพยนตร์เรื่องกังฟูแพนด้า ที่การนั่งสมาธิช่วยให้มันเปลี่ยนแปลงทัศนคติได้

เบอร์เนตกล่าวว่า มีนักเรียนบางคนที่เข้าร่วมการทดลอง เกิดความสงสัยเช่นกัน แต่ส่วนใหญ่เปิดใจรับความท้าทายที่เกิดขึ้นในห้องเรียน

• เสียงสะท้อนของเด็กๆ จากการทำสมาธิ

หัวหน้าผู้สอนคอร์สการนั่งสมาธิของโรงเรียนเก่าแก่แห่งนี้เล่าว่า เด็กๆบอกว่า พวกเขาหวังที่จะนำการทำสมาธิ ไปใช้ในอนาคต เพื่อช่วยต่อสู้กับความวิตกกังวล และช่วยให้คิดเป็นขั้นตอน และเด็กๆยังบอกว่า การนั่งสมาธิช่วยทำให้นอนหลับสบายและคลายความกังวลเมื่อต้องลงแข่งคริกเก็ต

และนี่คือคำบอกเล่าส่วนหนึ่งของเด็กๆ ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติสมาธิ

“มันทำให้สงบและผ่อนคลาย ผมรู้สึกเหมือนได้หยุดพักชั่วขณะในระหว่างวัน”
“มันเป็นทักษะที่ผมสามารถนำไปใช้ได้ตลอดชีวิต”
“ผมคิดว่า ในระยะยาวมันจะช่วยทำให้ผมมีสติรู้ตัว”
“มีประโยชน์มากเลยครับ ผมใช้การทำสมาธิช่วยเมื่อเครียดและทำงานมากเกินไป”
“ผมรู้สึกถึงความสงบมากขึ้นในจิตใจ และสุขใจมากขึ้นหลังการนั่งสมาธิ มันช่วยให้ผมสนใจเฉพาะสิ่งที่อยู่ตรงหน้า โดยไม่กังวลเรื่องการสอบ ผลสอบ การบ้าน ปกติแล้วผมเป็นคนขี้กังวลและเครียดง่าย แต่เมื่อได้ฟังซีดีการทำสมาธิ มันทำให้ลืมความกังวลต่างๆ และอยู่กับสิ่งที่อยู่ตรงหน้าเท่านั้น”
“มันช่วยให้ผมผ่อนคลายและรับมือกับผู้คนได้”
“ช่วยให้รู้วิธีปฏิบัติตนเมื่อตื่นตระหนกหรือเครียด”
“คอร์สนี้มีแบบแผนที่ดีและง่ายที่จะเข้าใจ ทำให้ง่ายต่อการเรียนทำสมาธิ
“มันช่วยให้ผมนอนหลับง่ายขึ้น” ฯลฯ

• โรงเรียนอื่นๆ เตรียมเปิดคอร์สสอนสมาธิ หลังพบว่าได้ผลดี

โครงการสอนสมาธิในโรงเรียนทอนบริดจ์ได้รับความ ร่วมมือจากเจ้าหน้าที่ของโรงเรียน “ชาร์เตอร์เฮาส์’ (Charterhous) และ “แฮมตัน” (Hampton) ด้วย ซึ่งเตรียมจะเปิดคอร์สดังกล่าวในไม่ช้านี้เช่นกัน โดยมีศูนย์สมาธิแห่งมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด และสถาบันเพื่อชีวิตที่ดีแห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ เป็นผู้นำในการทำสมาธิ

โปรเฟสเซอร์ มาร์ค วิลเลียมส์ ผู้อำนวยการศูนย์สมาธิแห่งมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด กล่าวว่า โรงเรียนทอนบริดจ์เป็นโรงเรียนแห่งแรกที่นำคอร์สการนั่งสมาธิเต็มรูปแบบมาใช้ปฏิบัติจริง มิใช่เพียงการสอนในรูปแบบตำราเรียน

“นี่มิใช่การเปลี่ยนคนให้หันไปนับถือศาสนาพุทธ แต่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ระบุว่า การนั่งสมาธิมีประโยชน์ แล้วทำไมเราต้องปฏิเสธด้วยล่ะ”

ขณะที่ แอนดรูว์ แมคคัลล็อค ซีอีโอของมูลนิธิสุขภาพจิต บอกว่า การฝึกเจริญสติ ช่วยให้เราเรียนรู้ที่จะควบคุมสถานการณ์ เพื่อหลีกเลี่ยงอาการซึมเศร้าและความวิตกกังวลในวัยชรา

“ปัญหาเหล่านี้ฝังรากลึกมาตั้งแต่ช่วงต้นของชีวิต ถ้าคุณเรียนรู้เทคนิคเมื่ออายุยังน้อย คุณอาจไม่ต้องเจอกับสภาพดังกล่าวเลย”

• โรงเรียนไอน์สไตน์ ในอเมริกา เริ่มกิจกรรมนั่งสมาธิ

อีกหนึ่งโรงเรียนดังในอเมริกา ที่นำการปฏิบัติสมาธิมาสู่เด็กในโรงเรียนคือ โรงเรียนอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ (Albert Einstein) เมืองซานดิเอโก รัฐแคลิฟอร์เนีย

กิจกรรมการนั่งสมาธิในโรงเรียนอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ เริ่มขึ้นเมื่อเดือนมกราคม 2010 ที่ผ่านมา โดยการนำของ “เจฟ ซล็อตนิค” ผู้ร่วมก่อตั้งและผู้อำนวยการบริหารของ The Meditation Initiative องค์กรที่ให้ความรู้เกี่ยวกับการทำสมาธิแก่คนทั่วไป โดยไม่แสวงหากำไร โดยมีฝ่ายบริหารและเจ้าหน้าที่เข้าร่วมด้วย

เจฟเล่าว่าตั้งแต่มีการรวมตัวกันครั้งนั้น คนทั่วไปมีคำถามว่า เด็กนักเรียน 250 คนนั่งอยู่ในอาการสงบกันจริงหรือ คำตอบก็คือ “ไม่หรอก” เด็กๆ ต้องเฝ้าดูเสียงและเพ่งจิตไปที่ลมหายใจราว 5 นาที เนื่องจากชีวิตเต็มไป ด้วยเสียงและสิ่งรบกวน ดังนั้น จึงต้องเฝ้าดู และขณะเดียวกันก็ต้องเพ่งจิตอยู่ที่ปัจจุบันด้วย

เมื่อผลที่ได้รับ เป็นที่แน่ชัดว่า การนั่งสมาธิเกิดผลดี ต่อบรรดาเด็กนักเรียน ทางโรงเรียนจึงได้จัดให้มีการนั่ง สมาธิเป็นประจำทุกวันในภาคบ่าย เพื่อให้ครูและนักเรียน ที่สนใจได้เข้าร่วมนั่งสมาธิด้วยกัน ซึ่งจะช่วยให้คุณครูได้ สังเกตปฏิกิริยาทางอารมณ์ของลูกศิษย์เมื่อต้องนั่งสงบนิ่ง นับเป็นกิจกรรมอันงดงามที่ทั้งสองฝ่ายร่วมกันทำเป็นการสร้างสัมพันธภาพระหว่างกันให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น

• เตรียมบรรจุในหลักสูตรการเรียน ในรัฐแคลิฟอร์เนีย

ผู้อำนวยการ The Meditation Initiative เล่าด้วยว่า หลังจากได้นั่งสมาธิ นักเรียนชายวัย 13 ปี คนหนึ่งกล่าวว่า “ผมรู้สึกสงบและใจเย็นลง” ทำให้ครูท่านหนึ่งแสดงความประหลาดใจเมื่อได้ยิน
“ฉะนั้น เราจึงหวังว่า การจัดกิจกรรมนั่งสมาธิที่โรงเรียน แห่งนี้และที่อื่นๆทั่วเมืองซานดิเอโก จะนำความสุขสงบสันติมายังผู้ร่วมกิจกรรมนี้ได้

เพราะในสังคมที่เร่งรีบ เรามักรักษาผู้ป่วยโรคสมาธิสั้นด้วยยา การปฏิบัติสมาธิถือเป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาเด็กสมาธิสั้นได้เป็นอย่างดี ช่วยให้จิตสงบ ไม่วอกแวก ทางองค์กรฯซึ่งทำงานร่วมกับกองการศึกษารัฐแคลิฟอร์เนีย ได้เห็นความสำคัญในการทำสมาธิของเด็กๆ จึงเตรียมบรรจุลงในหลักสูตรสำคัญของการเรียน และถึงเวลาแล้ว ที่สังคมอเมริกันต้องไม่กลัวคำว่า “การทำ สมาธิ” แต่ต้องเข้าใจและเห็นคุณค่าของการทำสมาธิ ซึ่งจะทำให้เราได้สัมผัสกับความสุขสงบ”

คอร์สการทำสมาธิ 8 สัปดาห์ ของโรงเรียน Tonbridge

สัปดาห์ที่ 1 - ฝึกจิตให้นิ่ง โดยให้เพ่งความสนใจไปที่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง เหมือนกับการฝึกสุนัขให้นิ่ง
สัปดาห์ที่ 2 - เข้าสู่ความสงบ โดยสร้างความสงบให้เกิดขึ้นในใจ และให้จิตเป็นสมาธิ
สัปดาห์ที่ 3 - กลับมาที่ความรู้สึกรู้ตัว พิจารณาอารมณ์ และการตระหนักรู้
สัปดาห์ที่ 4 - อยู่กับปัจจุบันขณะ พัฒนาการรู้ตัวทั่วพร้อม ณ ปัจจุบัน ให้เกิดขึ้นในทุกๆวัน
สัปดาห์ที่ 5 - ทำอย่างช้าๆ และไปเรื่อยๆ โดยดำเนินกิจกรรมต่างๆในชีวิตอย่างช้าๆ และมีความสุข รวมถึงการเดินด้วย
สัปดาห์ที่ 6 - ถอยห่างเพื่อมองดู คือถอยออกจากความคิดที่เกิดขึ้นฉับพลัน แล้วดูความคิดที่เกิดขึ้นนั้น ว่าเป็นกุศลหรืออกุศล
สัปดาห์ที่ 7 - เต็มใจรับอุปสรรคที่เข้ามา ยอมรับและอยู่กับสภาพอารมณ์ไม่ดีที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันได้อย่างมีความสุข
สัปดาห์ที่ 8 - ไตร่ตรองเรื่องทุกอย่างที่เกิดขึ้นในชีวิต และหาวิธีจัดการด้วยตนเอง

รู้จักกับองค์กรสอนปฏิบัติธรรม
The Meditation Initiative

The Meditation Initiative เป็นองค์กรไม่แสวงหากำไร ก่อตั้งขึ้นเมื่อเดือนมกราคม 2009 โดย เจฟ ซล็อตนิค ผู้มีประสบการณ์ด้านการสอนปฏิบัติสมาธิ เพื่อให้บริการฟรีด้านการทำสมาธิแก่ชุมชนต่างๆในเมืองซานดิเอโก รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา

ที่ผ่านมาองค์กรแห่งนี้ได้จัดฝึกอบรมการทำสมาธิให้แก่เด็ก ผู้ใหญ่ ผู้สูงอายุ เพื่อป้องกันความเครียดและวิตกกังวล ช่วยให้มีสมาธิดีขึ้น และสอนวิธีจัดการความโกรธ ซึ่งจะช่วยปรับปรุงสภาพจิตและอารมณ์ให้ดียิ่งขึ้น

ปัจจุบัน ทางองค์กรฯได้จัดคอร์สนั่งสมาธิโดยไม่คิดค่าใช้จ่ายให้แก่โรงเรียนรัฐบาล มหาวิทยาลัย โรงพยาบาล เรือนจำ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ติดเชื้อเอดส์ ศูนย์ผู้สูงอายุ ทหารผ่านศึก บ้านพักพิงเหยื่อความรุนแรงในครอบครัวและขบวนการค้ามนุษย์

(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 114 พฤษภาคม 2553 โดย บุญสิตา)

http://www.manager.co.th/Dhamma/ViewNews.aspx?NewsID=9530000059708