"ธูปเทียนแพ" เครื่องสักการะไทยโบราณ

ธูปเทียนแพ

ธูปเทียนแพ เป็นหนึ่งในเครื่องสักการะอย่างไทยโบราณ ประกอบด้วย เทียนขนาดเท่ากัน ๑๐ เล่ม มาเรียงเป็นแพ ๒ ชั้นๆ ๕ เล่ม ยึดให้ติดกัน และธูปไม้ระกำขนาดเท่ากัน ๑๐ ดอก ทำลักษณะเช่นเดียวกับเทียน โดยวางแพเทียนอยู่ชั้นล่าง วางแพธูปอยู่ด้านบน แล้วางกระทงเจิมคอม้าหรือกระทงเจิมกลีบบัวซึ่งบรรจุดอกไม้อยู่เต็มกระทงจัดรูปแบบให้งดงาม วางบนโต๊ะ พานหรือตะลุ่ม ใช้สำหรับขอขมาและสักการะ

หัวใจสำคัญของธูปเทียนแพนี้ คือ ดอกไม้ ธูป เทียน เท่านั้น ส่วนอื่นเป็นเพียงสิ่งประกอบ เพื่อยึดธูปเทียนไม่ให้หลุดออกจากกันหรือเพื่อสวยงาม การประดับตกแต่งจึงควรเอาแต่พอดี พองาม อย่ามากจนเกินไป จนบดบังความสำคัญของธูปเทียนเครื่องขมา

ข้อปฏิบัติที่ว่า ในธูปเทียนแพนั้น เทียนอยู่บน หรือธูปอยู่บน เคยได้ยินพระเถระผู้ใหญ่ก็ดี คนเก่าในราชสำนักก็ดี ให้ความรู้ว่า เมื่อสักการะคนเป็น ให้เอาธูปอยู่บน สักการะคนตายให้เอาเทียนอยู่บน แต่ถ้าสักการะพระมหากษัตริย์ให้เอาเทียนอยู่บน ด้วยนับเสมอเทพเจ้า ดังมีภาพราษฏรในสมัยรัชกาลที่ ๖ ตั้งเทียนแพรับเสด็จโดยเอาเทียนขึ้นบน หรือภาพสักการะพระบรมรูปรัชกาลที่ ๕ ในสมัยรัชกาลที่ ๗ เอาเทียนขึ้นบน หรือแม้ในพระราชพิธีทรงพระผนวชในรัชกาลที่ ๙ พระสงฆ์ก็ดี เจ้าจอมในรัชกาลก่อนก็ดี ถวายเทียนแพพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙ ด้วยเทียนแพ ที่มีเทียนอยู่บน เป็นต้น

แต่มีผู้รู้กล่าวอีกว่า จะเป็นหรือตาย ก็เอาธูปไว้บน ดังที่เห็นในปัจจุบัน

ซึ่งในปัจจุบัน ก็ถือปฏิบัติเช่นนั้น คือเอาธูปไว้บน

เผยแพร่เป็นวิทยาทาน โดย พิกุลบรรณศาลา