พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๘๓ กัณหชาดก : กัณหฤๅษีกับเทวดา

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๘๓ กัณหชาดก
กัณหฤๅษีกับเทวดา

กัณหกุมารเป็นลูกชายในตระกูลที่ค่อนข้างร่ำรวย เมื่อบิดามารดาเสียชีวิตลงก็ได้ครอบครองสมบัติทั้งหมด และได้ดำเนินกิจการของครอบครัวสืบไป
   กัณหกุมารได้ตรวจดูทรัพย์สมบัติของบิดาที่มีอยู่มากมายเห็นว่าทรัพย์เหล่านี้ไม่มีสาระ ถึงจะมากมายอย่างไรก็ตามก็เอาติดตัวไปไม่ได้สักนิด จึงคิดออกบวชเป็นพระฤๅษี ปฏิบัติตนอยู่อย่างสันโดษ ความสันโดษของฤๅษีทำให้พระอินทร์เพ่งมองอยู่ตลอดเวลาถึงกับนั่งไม่ติดที่เห็นพระฤๅษีมีตบะแรงกล้า จึงเสด็จลงมาจากสวรรค์ เนื่องจากท่านเป็นคนผิวดำ เทวดาจึงแกล้งตรัสว่า “ชายผู้นี้มีผิวดำจริงหนอ อาหารที่กินก็ดำ แถมภูมิประเทศที่อยู่ก็ดำ เราไม่ชอบใจเลย”
   กัณหฤๅษีรู้ว่าเสียงนั้นเป็นเสียงเทวดา จึงกล่าวขึ้นว่า “ผู้ไม่ชื่อว่าเป็นคนดำเพราะมีตบะ เพราะคนที่ประกอบด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณ ทัสสนะ ชื่อว่าพราหมณ์ เพราะมีบาปลอยแล้ว ส่วนบาปกรรมมีอยู่ในคนใดแล้ว ถึงจะมีผิวพรรณสวยงามอย่างไร ก็เรียกว่าเป็นคนดำทั้งนั้น”
   เมื่อเทวดาได้ฟังพระฤๅษีกล่าวเช่นนั้นแล้วก็เกิดความเลื่อมใส ชื่นชม
   พระฤๅษียังกล่าวกับเทวดาต่อว่า “ถ้าท่านอยากให้พรแก่เรา เราขอพรแค่ ๔ ประการนี้ก็พอ คือ อย่าให้ความโกรธ โทสะ โลภะ และราคะ ต่อผู้อื่นทั้ง ๔ อย่างนี้เกิดขึ้นแก่เรา เมื่อความโกรธ โทสะ โลภะ และราคะ เกิดขึ้นกับผู้ใดแล้ว จะทำให้ชีวิตเดือดร้อนนานัปการ”
   ฝ่ายเทวดาได้ทรงบันดาลให้ต้นไม้มีผลหวานอร่อย นมัสการแล้วทรงบันดาลพรตามที่พระฤๅษีขอทุกประการ จากนั้นก็ได้เสด็จไปยังวิมานของพระองค์

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“กิเลสมีแต่ให้โทษ ถ้าไม่เกี่ยวข้องได้เป็นดีที่สุด”
พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สพฺพทา เว สุขํ เสติ พฺราหฺมโณ ปรินิพฺพุโต
ผู้ดับกิเลสได้แล้ว ย่อมอยู่เป็นสุขทุกเมื่อ (๒๐/๑๕๖)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม