ธรรมาสน์ - ที่นั่งแสดงธรรมอันเป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า

.

ธรรมาสน์ของล้านนา

ธรรมาสน์ของล้านนานั้น มี ๓ แบบ ได้แก่
   ๑. ธรรมาสน์ฝาผาย
   ๒. ธรรมาสน์ทรงปราสาท
   ๓. ธรรมาสน์ตั่ง

- ธรรมาสน์ฝาผาย ถือเป็นรูปแบบธรรมาสน์ที่เก่าที่สุด องค์ธรรมาสน์จะไม่สูงนัก ตั้งอยู่บนฐานที่มักเป็นฐานปูน ฝาธรรมาสน์เป็นไม้สอบที่ส่วนล่างและผายออกที่ส่วนบน ซึ่งลักษณะของฝาธรรมาสน์นี้ทำหน้าที่คล้ายลำโพง จะช่วยให้เสียงของพระสงฆ์ที่ทำหน้าที่เทศน์ก้องกังวาน

ธรรมาสน์ของทางล้านนาเราจะไม่สามารถมองเห็นพระสงฆ์ที่ขึ้นเทศน์ได้ เพราะแผ่นไม้ที่เป็นฝาธรรมาสน์นั้นจะบังท่านไว้ ได้ยินแต่เสียงเท่านั้น

- ธรรมาสน์ทรงปราสาท มีลักษณะเด่นคือมีส่วนยอดที่เป็นชั้นหลังคาซ้อนลดหลั่นขึ้นไป หรือเป็นทรงปากบาล ตัวองค์ธรรมาสน์จะยึดสูง ดูโปร่ง อาจมีการกั้นแผ่นไม้บดบังพระสงฆ์ไว้เช่นเดียวกับธรรมาสน์ฝาผาย

- ธรรมาสน์ตั่ง เป็นธรรมาสน์แบบศิลปะพม่า ลักษณะเป็นตั่งราชบัลลังก์ มีความสวยงามที่ลายแกะสลัก ลายฉลุ และการประดับกระจก ธรรมาสน์รูปแบบนี้มักพบในวัดม่าน วัดไทใหญ่ หรือวัดของชาวปะโอ

ธรรมาสน์แบบฝาผาย ของวัดร้องแง อ.ปัว จ.น่าน

ธรรมาสน์ทรงปราสาท ภายในพระวิหารวัดพระธาตุช้างค้ำ อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

ธรรมาสน์ตั่ง วัดจองกลาง อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน

ธรรมาสน์ตั่ง วัดพระนอน อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน

ธรรมาสน์ตั่งจากวัดนันตาราม อ.เชียงคำ จ.พะเยา

ที่มา : กลุ่มอนุรักษ์จิตรกรรมและประติมากรรม กองโบราณคดี กรมศิลปากร