อิฐจินจวน ก้อนอิฐที่ใช้เวลา 2 ปี จึงผลิตสำเร็จ

พระราชวังต้องห้าม

อิฐจินจวน ก้อนอิฐที่ใช้เวลา 2 ปี จึงผลิตสำเร็จ

ผู้เขียน - เสมียนนารี
เผยแพร่ - ศิลปวัฒนธรรม วันศุกร์ที่ 7 ตุลาคม พ.ศ.2565

ราชสำนักชิงมีกฎว่า หากใช้ “อิฐจินจวน” ต้องตรวจสอบอย่างละเอียด เมื่อใช้อิฐใหม่ปูพื้นจนเต็มแล้ว อิฐเก่าที่รื้อออกไปต้องบันทึกไว้ชัดเจน และส่งมอบกลับตามจำนวน ครั้งหนึ่งในรัชศกเฉียนหลงปีที่ 59 จักรพรรดิเฉียนหลงมีรับสั่งถามอย่างจริงจังว่า อิฐจินจวนชุดเก่าที่เปลี่ยนออกไปจากประตูหลงจงและประตูจิงอวิ้นขึ้นอยู่ที่ใด และมีการตรวจสอบอย่างจริงจัง รวมถึงการลงโทษผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง

ทำไมแค่อิฐเก่าๆ ต้องตรวจสอบกันถึงเพียงนี้ เช่นนั้นก็ต้องมาดูประวัติ และวิธีการผลิตอิฐจินจวนกัน จ้าว กว่างเชา เขียนอธิบาย (อชิรัชญ์ ไชยพจน์พานิช และชาญ ธนประกอบ-แปล) ไว้ในหนังสือ “ร้อยเรื่องราว วังต้องห้าม” (สนพ.มติชน, พิมพ์ครั้งแรก มีนาคม 2560) พอสรุปความได้ว่า

ตั้งแต่สมัยราชวงศ์หมิงก็มีการใช้อิฐจินจวนในพระราชวังแล้ว โดยเมืองซูโจวเป็นแหล่งผลิตสำคัญ ทั้งมีขั้นตอนการผลิตที่พิถีพิถันดังนี้

1. คัดเลือกดินฤดูใบไม้ผลิ มาตากแห้ง ทุบ ตี นวด กรอง หลังจากนั้นเหยียบนวดซ้ำอีกหลายครั้ง

2. ก่อนปั้นขึ้นเป็นโกลนได้นั้น ต้องนำดินไปตากแห้งในร่มไปเรื่อยๆ 8 เดือน ไม่อาจเร่งรัดลดเวลาได้

3. เมื่อเผาต้องใช้หญ้าคังเป็นเชื้อเพลิง 1 เดือน, อีก 1 เดือนใช้ฟืนแผ่น, อีก 1 เดือนใช้ฟืนลำต้น, และใช้ฟืนกิ่งอีก 1 เดือน 10 วัน ครบ 4 เดือนจึงดับไฟในเตาเผา

อิฐจินจวนที่ออกจากเตาแล้วผ่านการคัดเลือกต้องมีสีเหลืองบริสุทธิ์ เสียงดังกังวาน รูปร่างสมบูรณ์ไม่บิดเบี้ยว ไม่มีตำหนิใดๆ จึงจะได้มาตรฐาน กระบวนการผลิตทั้งหมดใช้เวลา 2 ปี

แต่นี่เป็นเพียงกระบวนการผลิต เมื่อต้องการนำมาใช้ ก็มียังมีอีกขั้นตอนหนึ่ง เมื่อจะนำอิฐจินจวนไปใช้ ต้องล้างน้ำ เจาะรู ทาหมึก หลอมขี้ผึ้ง ขั้นตอนการหลอมขี้ผึ้งสำคัญและต้องพิถีพิถัน อากาศต้องแห้ง จึงต้องทำช่วงเดือน 8-9 หากพลาดช่วงนี้แล้วจะต้องรอฤดูใบไม้ผลิปีถัดไป

จักรพรรดิใช้เวลา 4 ปีสถาปนาพระราชวังต้องห้ามได้ ก็ใช้เวลาเกือบ 2 ปี เพื่อขัดเงาอิฐ 1 ก้อนได้ อิฐจินจวนจัตุรัสเล็กๆ ขนาด 2 ฟุต แต่ก็คุ้มค่า เพราะแม้จะผ่านเวลาหลายร้อยปี ทว่ายังคงแวววาว ส่วนสนนราคาขนาด 2 ฟุต 1 ก้อน ราคา 9 เฉียน 1 แพงกว่าอิฐคุณภาพดีอย่างอิฐหลินชิง 20-30 สิบเท่าตัว

โดยในพระราชวังต้องห้าม ที่เป็นกลุ่มสถาปัตยกรรมเครื่องไม้ที่ใหญ่ที่สุดในโลก แต่วัสดุก่อสร้างที่ใช้มากที่สุดมิใช่ไม้ หากเป็นอิฐที่เผาจากดินเหนียว ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่าอิฐปูพื้นในพระราชวังต้องห้าม บางส่วนมีถึง 7 ชั้น หมู่พระตำหนัก 1 หมู่ใช้อิฐ 20 ล้านก้อน ส่วนกำแพงเมือง กำแพงวัง และชุดฐาน 3 ชั้นใช้อิฐประมาณ 80 ล้านก้อนขึ้นไป (จาก หมิงได้กงถิงเจี้ยนจู้สื่อ)