เทราปตี นางผู้เลอโฉมในเรื่อง “มหาภารตยุทธ”

เทราปตี
ภาพ : ครูเหม เวชกร

เทราปตี

นาม “เทราปตี” ไม่คุ้นหูเราเหมือนนางงามในวรรณคดีคนอื่นๆ ที่ท่านได้ชมมาแล้ว อาจเป็นเพราะเรื่องราวของนางไม่ค่อยจะแพร่หลายนักในหมู่คนไทยเราก็ได้ แต่ชื่อเสียงของนางเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวภารตะทั้งหลาย

เทราปตี เป็นนางงามผู้เลอโฉมในเรื่อง “มหาภารตยุทธ” อันเป็นวรรณคดีชั้นเยี่ยมเรื่องหนึ่งของอินเดีย คู่กับเรื่อง “รามายณะ” หรือรามเกียรติ์ ซึ่งเป็นวรรณคดีเก่าแก่ลายคราม เป็นอมตะมานานแล้ว และจะคงเป็นอมตะตลอดไป มหาภารตยุทธเป็นกาพยคดี ภาษาสันสกฤต มีกาพย์ถึง ๘ หมื่นบท เป็นตำนานของชนชาติอินเดีย กล่าวถึงการสงครามครั้งใหญ่ระหว่างญาติด้วยกัน ณ ทุ่งกุรุเกษตร ในอินเดียตอนเหนือ ราว ๘๐๐ - ๙๐๐ ปี ก่อนพุทธกาล และลงเอยด้วยธรรมะย่อมชนะอธรรม

เนื่องจากมหาภารตยุทธเป็นกาพย์ภาษาสันสกฤต จึงหาคนที่อ่านเข้าใจแตกฉานได้ยาก ประตาปจันทรรอย ปราชญ์อินเดีย ได้แปลเป็นภาษาอังกฤษ แบบคำต่อคำ แต่ก็อ่านเข้าใจยาก ต่อมาฐากูรราเชนทรสิงห์ได้แปลเป็นภาษาอังกฤษแบบความเรียง ซึ่งหลวงบวรบรรณรักษ์ (นิยม รักไทย) ได้แปลเป็นภาษาไทย และพิมพ์ขึ้นเป็นเล่มแรก เมื่อ พ.ศ.๒๔๖๐ นี่เอง

เรื่องย่อมีว่า ท้าววิจิตรวีรัย กษัตริย์ผู้ครองกรุงหัสดินปุระ มีโอรส ๒ องค์ ทรงพระนามว่า ธฤตราษฎร์ ซึ่งตาบอดแต่กำเนิด และปาณฑุ เมื่อท้าวเธอทิวงคต ปาณฑุก็ได้ครองราชย์ แต่พระองค์ทรงพอพระทัยในความสงบ จึงอพยพพาพระมเหสีเสด็จไปพำนักยังอาศรมในป่า จนมีพระโอรสกับพระมเหสี ๕ องค์ ทรงพระนามว่า ยุธิษฐิร ผู้ยึดมั่นในสัจจะ ภีม ผู้ทรงพลัง อรชุน รบเก่ง นกุลและสหเทพ เป็นน้องฝาแฝดสุดท้อง

เมื่อท้าวปาณฑุทิวงคต พระมเหสีก็พาโอรสกลับเข้าเมือง มาอยู่ในวังของธฤตราษฎร์ พระปิตุลา เมื่อเจริญวัยขึ้น ทุรโยธน์โอรสของธฤตราษฎร์ ริษยาในความเก่งกล้าสามารถของทั้ง ๕ ภราดา เพราะมีฝีมือรบดีกว่าเธอ ก็วางแผนการประหาร แต่ทั้ง ๕ ภราดาทราบเรื่องเสียก่อน จึงพาพระราชมารดาหนีข้ามแม่น้ำคงคาไปจนถึงปัญจาลนคร

เทราปตี เป็นราชธิดาผู้ทรงโฉมของท้าวทุรบท ผู้ครองปัญจาลราชธานี ท้าวเธอเคยได้ทราบถึงความห้าวหาญในการณรงค์ ของปาณฑุ ภราดาทั้ง ๕ พระองค์ ก็อยากจะยกราชธิดาให้แก่อรชุนผู้แกว่นกล้า จึงทรงจัดพิธีเลือกคู่ให้แก่ธิดาวิธีหนึ่ง โดยมั่นในหฤทัยว่าจะทำได้ก็แต่อรชุนองค์เดียว คือได้ทรงสร้างธนูใหญ่คันหนึ่งขึ้นไว้ สร้างปลาทองตัวใหญ่ แขวนไว้ที่ยอดเสาสูง มีจักรหมุนเวียนโดยเร็วภายใต้ตัวปลาทองนั้น และข้อสัญญามีอยู่ว่า “ผู้ที่จะเป็นเนื้อคู่ของพระราชธิดา ต้องเป็นผู้สามารถโก่งธนูนั้นขึ้นได้ด้วยกำลัง และลั่นลูกธนูนั้นลอดใบจักรไปถูกตาปลา ให้ปลานั้นตกลงมายังพื้นดิน อนุญาตให้ผู้ที่ทำการประกวดฝีมือทุกคนใช้ลูกธนูเพียง ๕ ลูกเท่านั้น”

การประลองฝีมือเพื่อชิงนางครั้งนี้ มีกษัตริย์และเจ้าชายทั้งหลายมาชุมนุมกันคับคั่ง รวมทั้งปาณฑุ ๕ ภราดานั้นด้วย แต่ปลอมเป็นพราหมณ์มา บังเอิญโชคดี อรชุนได้รับชัยชนะงดงาม และบุพเพสันนิวาดลใจให้เทราปตีผู้หาที่เปรียบมิได้รู้สึกปฏิพัทธ์ในพราหมณ์หนุ่มมากกว่าราชาทั้งหลาย “นางยิ้มด้วยอารมณ์ชื่น พลางย่างเยื้องว่องไวออกไปหาผู้มีชัย เอาพวงมาลัยเจ้าสาวสวมคอให้” เมื่อท้าวทุรบทได้ทรงทราบความเป็นจริงของพราหมณ์หนุ่มแล้ว พิธีอาวาหมงคลก็ได้จัดขึ้นอย่างสมศักดิ์แห่งขัตติยราชธิดาทุกประการ

ครั้นท้าวธฤตราษฎร์ทรงทราบเรื่องราวของ ๕ ภราดา ก็เชิญให้กลับหัสดินปุระ ทรงแบ่งดินแดนให้ครึ่งหนึ่ง พระราชินีและสตรีผู้สูงศักดิ์ต่างๆ “พากันวิ่งไปต้อนรับเทราปตี กิริยามารยาทและรูปโฉมของนางสมพระราชหฤทัยพระญาติหญิงยิ่งนัก พระประยูรญาติทุกองค์ก็รักและชมเชยนางอย่างปลื้มใจ” ทั้ง ๕ ภราดาได้ไปสร้างเมืองอยู่ใหม่ ชื่อ อินทรปัสถ์ แต่ภายหลังแพ้ทุรโยธน์ในการพนันสกา ต้องเสียเมือง และถูกเนรเทศให้ไปเดินป่า ๑๒ ปี พร้อมทั้งเทราปตี ทั้ง ๖ องค์ปลอมเป็นราษฎรสามัญไปของานทำในราชสำนักพระเจ้ากรุงวิราฎ เทราปตีได้เป็นนางกำนัลของพระราชินี พระนางทรงพิศวงในความงามของเธอ ถึงกับอุทานว่า “ฉันนึกประหลาดใจว่าทําไมหนอ รูปราศีของหล่อนจึงไม่ปัดเป่าอุปัทวภัยให้คลาดแคล้วไป”

เทราปตี ซื่อสัตย์และจงรักภักดีต่อพระสวามียิ่งนัก น้ำใจเด็ดเดี่ยว ฉลาดเฉลียว สมเป็นยอดหญิง ภาพนี้เป็นตอนทุรโยธน์ทำทุราจาร นางเทราปตี ในท้องพระโรง ขณะพวกภราดาแพ้สกา

700

ที่มา - มูลนิธิเหม เวชกร
นางงามในวรรณคดี ไทยวัฒนาพานิช ๒๕๐๗
บรรยายภาพ - บำรุง กลัดเจริญ
ภาพวาด - ครูเหม เวชกร
เรียบเรียง - Niramol Niramol