สตรี 5 แผ่นดินที่เชื่อว่าได้ ‘ใบขับขี่’ เป็นคนแรกในไทย

ภาพ: (ซ้าย) นางฉาย เมื่ออายุ 35 ปี ประกอบกับภาพใบอนุญาตขับรถยนต์ส่วนบุคคลครั้งแรกเมื่อ 3 มี.ค.76
และภาพขับรถยนต์ครั้งแรกเมื่ออายุ 40 ปี ภาพจากหนังสืออนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นางฉาย ประเสริฐสารบรรณ (ฉาย ฤทธิกะลัส)

สตรี 5 แผ่นดินที่เชื่อว่าได้ ‘ใบขับขี่’ เป็นคนแรกในไทย

รู้จักสตรี 5 แผ่นดินที่เชื่อว่าได้ ‘ใบขับขี่’ เป็นคนแรกในไทย เธอคือ นางฉาย ประเสริฐสารบรรณ ผู้หญิงขับรถเป็นและแก้เครื่องยนต์ได้เป็นคนแรกๆ กับรถ 8 คันของเธอ

นางฉาย ประเสริฐสารบรรณ (ฉาย ฤทธิกะลัส) เกิดเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2431 (สำเนาทะเบียนบ้านเป็นวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2431) ที่ตำบลบ้านเคย อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี เป็นบุตรีของพระรามัญนนทเขตคดี (เนียม นนทนาคร) กับนางกระบุง นนทนาคร มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน และต่างมารดาเท่าที่มีชีวิตเมื่อ พ.ศ.2514 รวม 5 คน คือ

1. หลวงรามัญนนทเขตคดี (กมล นนทนาคร)
2. นางเพี้ยน ฤทธิกะลัส
3. นางฉะอ้อน แหลหลัก
4. นายกล๊ะ นนทนาคร
5. นายสมบุญ นนทนาคร

นางฉาย ประเสริฐสารบรรณ ได้สมรสกับหลวงประเสริฐสารบรรณ (เอื้อน ฤทธิกะลัส) แต่ไม่มีบุตรด้วยกัน จึงได้รับบุตรของน้องสาวซึ่งเกิดกับหลวงประเสริฐสารบรรณ เป็นบุตรทั้งหมด รวม 6 คน

ผู้เชี่ยวชาญเรื่องรถยนต์เจ้าของนามปากกา “หมอรถ” ได้รับเชิญให้เขียนคำอุทิศแด่สุภาพสตรีท่านนี้ในหนังสืออนุสรณ์งานศพ เมื่อปี พ.ศ.2514 ไว้ว่า

“ท่านเป็นผู้หญิงคนแรกที่ขับรถยนต์ได้ และมีใบขับขี่เป็นคนแรกของเมืองไทย คือขับรถมาประมาณ 40 กว่าปี และท่านได้ถึงแก่กรรมเมื่ออายุ 83 ปี

ตัวท่านเองก็มีความสามารถขับรถมาตั้ง 40 กว่าปีแล้ว คือผมเพิ่งเกิดได้ไม่กี่ปี เดี๋ยวนี้ตัวผมก็อายุ 40 กว่าปีแล้ว ที่ผมเคารพนับถือท่านก็เพราะอะไร ก็เพราะเหตุว่าท่านเป็นผู้หญิงคนแรกของเมืองไทยที่สามารถขับรถและแก้เครื่องยนต์ได้เอง ถ้าเราจะนึกย้อนหลังไปเมื่อ 40 กว่าปีที่ผ่านมา

คุณแม่ฉาย ประเสริฐสารบรรณ เป็นสุภาพสตรีคนไทยคนแรกที่ได้ใบขับขี่รถยนต์ และใช้เครื่องยนต์เป็น บุตรธิดาทั้งหลายเล่าว่า ท่านเคยใช้รถมาทั้งหมดประมาณ 8 คัน แสดงว่าท่านได้รู้ Spec ของรถยนต์ต่างๆ เป็นอย่างดี รายนามรถทั้งแปดคันมีดังต่อไปนี้

1. ยี่ห้อ รักบี้ (คันแรกที่ใช้)
2. ออสติน
3. ซีตรอง รุ่น 2 บั้ง
4. เฟี้ยต เบบี้ 400
5. ฟอร์ด คอนซุล
6. ฟอร์ด โซเดียว
7. ดัทสัน ซันนี่
8. โตโยต้า คราวน์

จากคำบอกเล่าของบุตร ไม่ว่าจะเป็นยางแตกหรืออุปสรรคอื่นๆ ถ้าเป็นเล็กน้อย คุณแม่ก็พารถกลับบ้านได้...เมื่อได้กล่าวถึงความสามารถของหญิงไทยแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบันนี้ ก็มีผู้หญิงขับรถกันหลายคนแล้ว แต่เรื่องแก้รถและซ่อมรถยังไม่ปรากฏให้เห็น สำหรับคุณแม่ฉาย ประเสริฐสารบรรณ สอบถามจากบรรดาบุตรทั้งหลายว่าท่านสามารถทั้งขับและซ่อมรถเสียด้วย”

สตรีท่านนี้ได้รับใบอนุญาตขับรถยนต์ส่วนบุคคลครั้งแรกหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองหนึ่งปี เมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ.2476

ในหนังสืองานศพของเธอ นอกจากจะนำภาพอิริยาบทขณะขับรถแล้ว ยังตีพิมพ์ภาพเอกสารใบขับขี่ของเธอที่ถ่ายภาพไว้เมื่อต่ออายุครั้งที่ 2 ปี พ.ศ.2498 (โดยในใบขับขี่ระบุว่าได้ตั้งแต่วันที่ 3 มี.ค.2476)

เสริมเป็นเกร็ดว่า ในระยะนั้น รถยนต์ดูจะได้รับความนิยมในหมู่ผู้มีอันจะกิน ก่อนหน้าที่คุณแม่ฉายจะได้ใบขับขี่นั้นเพียงไม่กี่ปี เคยมีอุบาสิกาซื้อรถยนต์ถวายวัดบรมนิวาส สำหรับท่านเจ้าคุณอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท) เพื่ออำนวยสะดวกให้การเดินทาง

บุตรธิดาได้กล่าวถึงบุพการีในคำไว้อาลัยไว้ว่า (สะกดคำตามต้นฉบับ)

“คุณแม่เป็นผู้มีสุขภาพพลานามัยสมบูรณ์แข็งแรง สาวและสวยกว่าอายุมากในสายตาของผู้พบเห็นทั่วไป เป็นคนใจบุญยึดมั่นในพระพุทธศาสนา บริจาคเงินบำรุงพระพุทธศาสนา โดยตั้งเป็นทุนหลวงและนางประเสริฐสารบรรณ ที่โรงพยาบาลสงฆ์ บริจาคเงินซื้อเครื่องตรวจคลื่นหัวใจให้โรงพยาบาลศิริราช ซึ่งได้รับเกียรติให้เป็นผู้อุปการะกิติมศักดิ์จากคณะแพทยศาสตร์และศิริราชพยาบาลได้รับพระราชทานเข็มทองที่ระลึกจากพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว บริจาคเงินบำรุงโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ โรงเรียนสอนคนหูหนวก โรงเรียนสอนคนตาบอด ฯลฯ”

นางฉายประเสริฐสารบรรณ (ฉาย ฤทธิกะลัส) สตรี 5 แผ่นดิน ผู้หญิงคนแรกที่ได้รับใบขับขี่ท่านนี้ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 19 เมษายน พ.ศ.2514 เวลา 17.45 น. ด้วยโรคระบบหัวใจล้มเหลวที่โรงพยาบาลศิริราช รวมอายุได้ 83 ปี 1 เดือน 23 วัน

เรื่อง: นริศ จรัสจรรยาวงศ์
ที่มา: The People เว็บไซต์ข่าว