ตราตั้งห้าง

ตราตั้งห้าง

ประเทศไทยนำตราครุฑมาใช้เป็นสัญลักษณ์ตามหน่วยงานราชการตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยานอกจากครุฑจะปรากฏอยู่ตามสถานที่ราชการแล้ว ก็ยังมีองค์กรภาคเอกชนบางแห่งมีรูปครุฑประดับอยู่เหนือป้ายชื่ออาคาร หรือห้างร้านเหล่านี้ซึ่งเรียกกันว่า“ตราตั้ง” หรือ “ตราตั้งห้าง” หมายถึง หนังสือรับรองการพระราชทานพระบรมราชานุญาตที่ออกให้แก่บุคคลหรือห้างร้านบริษัท เพื่อแสดงว่าบุคคลหรือห้างร้านบริษัทตามที่ระบุชื่อเป็นผู้ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้เครื่องหมายครุฑพ่าห์ในกิจการที่ระบุได้

ระเบียบการพระราชทานตราตั้งห้าง ได้ประกาศไว้ในราชกิจจานุเบกษา ลงวันที่ ๑๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๘๒ กำหนดแนวทางการขอพระราชทานตราตั้งห้างไว้ว่า บุคคลทั้งหลายมีสิทธิที่จะกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานตราตั้งห้างของตน ห้างร้านบริษัทที่จะขอพระราชทานตราตั้งได้นั้นต้องมีฐานะเป็นนิติบุคคลหรือได้จดทะเบียนแล้วโดยชอบด้วยกฎหมาย และได้ทำการติดต่อกับกรมกองต่างๆ ในพระราชสำนักมาก่อน และต้องปรากฏว่ามีฐานะการเงินดีเป็นที่เชื่อถือแก่มหาชนทั้งหลายมานานพอสมควรด้วย ไม่มีหนี้สินรุงรัง เว้นแต่หนี้อันเป็นปกติวิสัยธรรมดาเฉพาะกิจการค้าตามประเภท นอกจากนั้นห้างร้านบริษัทที่จะขอพระราชทานตราตั้งได้จะต้องประกอบการค้าด้วยสุจริต ตั้งอยู่ในศีลธรรม ไม่เคยมีความผิดฐานทุจริต เป็นปฏิปักษ์ต่อความรู้สึกของมหาชนเมื่อบริษัททำหนังสือขอพระราชทานตราตั้งห้างยื่นต่อสำนักพระราชวังและได้รับพระบรมราชานุญาตแล้ว นายกรัฐมนตรีจะเป็นผู้ออกตราตั้งให้ต่อไป

ธรรมเนียมการขอพระราชทานตราตั้งห้างนี้ได้มีมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งในสมัยนั้นใช้ตราแผ่นดินชนิดที่เป็นตราอาร์มต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เปลี่ยนตราแผ่นดินใหม่เป็นรูปพระครุฑพ่าห์ ตราตั้งห้างที่พระราชทานจากพระมหากษัตริย์ไทยจึงเปลี่ยนรูปแบบจากตราอาร์มมาเป็นตราพระครุฑพ่าห์หน้าอัดทรงเชิดและมีคำว่า “โดยได้รับพระบรมราชานุญาต” อยู่ที่เบื้องล่างแห่งดวงตรานั้นด้วย ถ้าเป็นห้างร้านบริษัทในต่างประเทศจะใช้คำเป็นภาษาอังกฤษว่า By Appointment to His Majesty the King of Siam แทนภาษาไทยก็ได้ห้างร้านหรือบริษัทใดที่ได้รับพระบรมราชานุญาตให้ใช้ตราตั้งจะใช้เครื่องหมายตราตั้งประดับ ณ ห้างร้านหรือสถานที่ทำการค้า หรือจะพิมพ์รูปจำลองเครื่องหมายตราตั้งลงในกระดาษของใบเก็บเงิน ใบรับเงิน ฉลากซองพาณิชยบัตร และยานพาหนะขนส่งเฉพาะที่เกี่ยวกับกิจการค้า และยังคงถือปฏิบัติมาตราบจนกระทั่งทุกวันนี้

นับตั้งแต่ได้มีธรรมเนียมการพระราชทานตราตั้งห้างเกิดขึ้นในประเทศไทย ได้มีบริษัทห้างร้านจำนวนมากที่ได้รับพระราชทานตราตั้งห้าง เช่น บริษัท โอสถสภา, บริษัท บุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด, ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัล, ธนาคารไทยพาณิชย์, โรงงานวิเศษนิยม เป็นต้น

องค์ความรู้: สำนักหอสมุดแห่งชาติ
เรื่อง: ตราตั้งห้าง