พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๙๗ การฬกัณณิชาดก : มิตรแท้

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๙๗ กาฬกัณณิชาดก
มิตรแท้

นานมาแล้วมีท่านเศรษฐีคนหนึ่ง มีธุรกิจค้าขายสินค้า ในตอนเด็กๆ ที่ท่านเรียนหนังสืออยู่กับสำนักทิศาปาโมกข์ ท่านมีเพื่อนร่วมชั้น เล่นมาด้วยกันตั้งแต่เด็กชื่อว่า กาฬกรรณี วันหนึ่งมาขออาศัยอยู่กับท่าน เพราะชีวิตตกอับ ท่านเศรษฐีจึงให้เขาเข้ามาทำงานเป็นคนสวน แต่พวกญาติท่านเศรษฐีไม่ชอบนายกาฬกรรณี เพราะเขามีชื่อที่ไม่เป็นมงคล จึงบอกให้ท่านเศรษฐีไล่เขาออกจากบ้านไป
เศรษฐีพูดว่า “เราไม่สนใจว่าชื่อเขาจะดีหรือไม่ดี แต่เราสนใจที่การกระทำมากกว่า”
เช้าวันหนึ่ง ท่านเศรษฐีต้องไปทำการค้าขายส่งสินค้าต่างเมืองเป็นเวลา ๒ วัน จึงให้นายกาฬกรรณีดูแลบ้าน เมื่อมีโอกาสเหมาะแบบนี้ โจรต่างพากันคิดที่จะมาปล้นบ้านล้อมบ้านของเศรษฐี
นายกาฬกรรณีไม่ยอมหลับ เพราะกลัวโจรจะปล้นบ้าน และไปปลุกคนในบ้านให้มาเล่นดนตรีเหมือนมีงานกินเลี้ยงจนรุ่งเช้า โจรไม่กล้าปล้นคิดว่าคงมีคนอยู่แน่ๆ จึงทิ้งอาวุธไว้ข้างบ้านแล้วหลบหนีไป รุ่งเช้าคนใช้ในบ้านเห็นอาวุธที่โจรวางทิ้งไว้ ทำให้รู้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ทุกคนยอมรับในความสามารถของเขา
ท่านเศรษฐีกลับมารู้เรื่องทั้งหมดจึงพูดว่า “เห็นไหม ถ้าเราไล่เพื่อนของเราไปเพื่อชื่อของเขาไม่ไพเราะ เราคงถูกโจรปล้นบ้านจนหมดตัว”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“การกระทำสำคัญกว่าชื่อ”
“เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โหติ ปานสขา นาม โหติ สมฺมิยสมฺมิโย
คนเป็นเพื่อนแต่เวลาดื่มเหล้าก็มี เป็นเพื่อนแต่ปากว่าก็มี (๑๑/๑๖๖)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม