พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๓ วารุณิทูสกชาดก : เศรษฐีกับลูกน้องโง่เขลา

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๓ วารุณิทูสกชาดก
เศรษฐีกับลูกน้องโง่เขลา

เศรษฐีใหญ่ในเมืองพาราณสี มีอาชีพต้มเหล้าขาย เขามีลูกจ้างมากมาย ชายผู้หนึ่งเป็นคนมีฝีมือในการต้มเหล้า สั่งสมประสบการณ์จากท่านเศรษฐีอยู่หลายปี จนคิดอยากจะเปิดร้านเหล้าเอง จึงขอสูตรไปทำ ซึ่งเศรษฐีก็ยอมให้หนุ่มคนนี้ออกไปสร้างตัวและมอบเงินทำทุนให้อีก ชายหนุ่มนำเงินไปซื้ออุปกรณ์ในการต้มเหล้า เขาเริ่มคิดสูตรเหล้าขึ้นมาใหม่มีถึงรสชาติคือ เหล้าผสมเครื่องปรุง เหล้าแป้ง เหล้าขนม เหล้าข้าวสุก เหล้าใส่เชื้อ
กิจการของเขาขายดีมากมีลูกค้าติดใจในรสชาติ บอกต่อกันไปปากต่อปากจนร้านเขาเป็นที่รู้จักในหมู่นักเลงสุรา เขาคิดที่จะขยายร้านเพราะลูกค้าเยอะ ที่นั่งไม่พอนั่ง ลูกจ้างก็ยังขาด ต้องไปหาคนเพิ่ม เขาจึงทำการต่อเติมร้านใหม่ แล้วฝากลูกน้องเฝ้าร้านแทน เพราะเขาจะไปหาคนเพิ่ม และจะเดินทางไปบ้านท่านเศรษฐีเพื่อเอาเงินไปคืน ลูกจ้างรับปากนายว่าจะดูแลร้านให้เป็นอย่างดี เขาจัดแจงขายเหล้าเสิร์ฟอาหารเอง เขาสังเกตว่าทำไมเวลาคนดื่มเหล้า พอเมาแล้วทำอะไรแปลกๆ เสมอ ชอบนำเกลือมากัดกินเล่นกันทุกคน เขาคิดว่าเหล้าคงไม่เค็ม ไม่งั้นนักเลงขี้เมาจะเอาเกลือมากัดกินเล่นทำไม ดังนั้นเขาจึงเทเกลือใส่ถังเหล้าทุกถัง แล้วคนจนเข้ากัน เหล้าจึงมีรสเค็มปี๋ ลูกค้ามากินยังไม่ทันกลืนลงคอก็บ้วนทิ้งกันทุกคน ลุกขึ้นแล้วเดินออกจากร้านไป เจ้าของร้านกลับมาพบว่าในร้านไม่มีลูกค้าเลยสักคน ก็สงสัยถามถึงสาเหตุ ก็จึงรู้ว่าเพราะความโง่เขลาของลูกน้องนี่เอง เขาตักเตือนลูกน้องและบอกว่า “ที่ขี้เมากินเกลือแทนกับแกล้มไม่ใช่กินเพราะเหล้าไม่เค็ม จะทำอะไรให้คิดก่อนทำ ธรรมดาของคนโง่เขลาไม่เข้าใจสิ่งที่เป็นประโยชน์หรือไม่เป็นประโยชน์ คิดที่จะช่วยแต่กลับทำเรื่องให้แย่กว่าเดิม ข้าวของเสียหมด ทีหน้าทีหลังอย่าทำแบบนี้อีกนะ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จะใช้ใครทำอะไร ต้องดูก่อนว่าเขาจะทำการใด ควรคิดก่อนแล้วจึงทำ
อย่าเป็นคนฉลาดไม่เข้าเรื่อง จากหวังดีอาจกลายเป็นร้ายได้ เพราะการกระทำผิดเรื่อง”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
น เว อนตฺถกุสเลน อตฺถจริยา สุขาวหา
คนฉลาดไม่ถูกเรื่อง ถึงจะพยายามทำประโยชน์ก็ไม่สัมฤทธิ์ผลให้เกิดสุข (๒๗/๔๖)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม