พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๕ สีววีมังสชาดก : ปุโรหิตกับพระราชา

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๕ สีววีมังสชาดก
ปุโรหิตกับพระราชา

สมัยพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในกรุงพาราณสี มีปุโรหิตเป็นคนสนิท คอยเป็นที่ปรึกษาเรื่องต่างๆ ให้พระองค์ในทุกเรื่อง เขาเป็นคนยุติธรรม มีศีลธรรม จรรยาบรรณสูง มีเมตตากรุณาต่อเพื่อนมนุษย์จนได้รับการเคารพนับถือจากคนทั่วไป
ความที่พระราชาทรงยกย่องเคารพนับถือเขาเป็นอย่างมาก ปุโรหิตคิดสังสัย อยากรู้ว่าเหตุใดพระองค์จึงคิดเช่นนั้น เพราะความรอบรู้หรือศีลที่เขามีก็เลยอยากพิสูจน์ความจริงว่าศีลหรือความรอบรู้อะไรจะเป็นนาย
โดยเขาหยิบเงินหนึ่งกหาปณะที่อยู่ในการดูแลของเหรัญญิก เขาหยิบต่อหน้าเหรัญญิกเลย แต่เหรัญญิกก็ไม่พูดอะไร เพราะเกรงใจอยู่ ปุโรหิตทำอย่างนี้หลายครั้ง จนเหรัญญิกทนพฤติกรรมไม่ไหว จึงพูดกับปุโรหิตตรงๆ ว่า “เจ้าทำแบบนี้ไม่ถูกนะ มันขโมยชัดๆ”
เหรัญญิกเรียกทหารมาจับเขาไปเฝ้าพระราชา พระองค์ทรงตกพระทัยมาก เพราะปุโรหิตเป็นคนดี ไม่น่าจะทำเรื่องแบบนี้ได้ ทรงถามถึงสาเหตุ ก็ทรงทราบและเข้าใจเรื่องทั้งหมด ปุโรหิตจึงพูดว่า “พระองค์ ข้าพระบาทไม่ได้ขโมย แค่อยากจะรู้ว่าศีลกับความรอบรู้ อะไรจะเป็นนาย อะไรจะเป็นบ่าว จึงเอาเงินไป ตอนที่ข้าพระองค์โดนจับ จึงคิดได้ว่าศีลสำคัญกว่า ข้าพระองค์อยากจะออกบวชเพื่อหาความสงบให้กับชีวิตน่าจะดีกว่า”
จากนั้นปุโรหิตก็เข้าป่าหิมพานต์ออกบวชบำเพ็ญภาวนา จนได้ฌานอภิญญา

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ทุกคนต้องมีศีลธรรมจรรยา มันสำคัญกว่าความรอบรู้”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ธมฺมจารี สุขํ เสติ อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
ผู้ประพฤติธรรม ย่อมอยู่เป็นสุขทั้งในโลกนี้และโลกหน้า (๒๕/๓๒)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม