พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๖ อกตัญญชาดก : เศรษฐีผู้เนรคุณ

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๖ อกตัญญชาดก
เศรษฐีผู้เนรคุณ

นานมาแล้วมีเศรษฐีคนหนึ่งเป็นสหายกับผู้ไม่เคยเห็นหน้ากันมาก่อน ชื่อ อนาถบิณฑิกเศรษฐี
วันหนึ่งท่านเศรษฐีบรรทุกสินค้ามาขายที่เมืองสาวัตถี ด้วยเกวียนสินค้า ๕๐๐ เล่ม พร้อมฝากข้อความมาบอกอนาถบิณฑิกเศรษฐีด้วย โดยเนื้อความมีอยู่ว่าให้ท่านเศรษฐีอนาถบิณฑิกะหาที่พักและเสบียงแก่คนงาน เศรษฐีไต่ถามทุกข์สุขของเพื่อน ให้เพื่อนรับแลกเปลี่ยนสินค้าทั้งหมด ท่านเศรษฐีอนาถบิณฑิก เศรษฐีฟังข้อความแล้วก็สั่งให้คนงานจัดหาที่อยู่ต้อนรับอย่างดี และเมื่อคนงานเดินทางกลับมาถึงก็แจ้งเนื้อความนั้นแก่เจ้านายตน ต่อมาอนาถบิณฑิกเศรษฐีส่งเกวียนบรรทุกสินค้า ๕๐๐ เล่ม พร้อมสิ่งของมากมายให้แก่คนงานนำไปเยี่ยมเพื่อนบ้าง เพื่อนท่านรับเครื่องบรรณาการ แต่บอกว่าไม่รู้จักท่านเศรษฐีอนาถบิณฑิก จึงไม่จัดที่พัก ไม่รับแลกเปลี่ยนสินค้ากับคนงานของเขา คนงานเหล่านั้นได้ขายสินค้ากันเองกลับคืนเมืองสาวัตถีเอง และเล่าเรื่องทั้งหมดให้ท่านเศรษฐีฟัง
ต่อมาเศรษฐีเอาสินค้ามาขายที่เมืองสาวัตถีซ้ำอีก นำของมาบรรณาการเศรษฐี เหล่าคนงานของอนาถบิณฑิกเศรษฐีเห็นพวกนั้นจึงขอต้อนรับเอง โดยให้เอาเกวียนไปจอดไว้นอกเมือง พอตกดึกก็พาพวกโจรมาปล้น พวกคนงานของเศรษฐีถูกโจรปล้นทั้งผ้านุ่งต่างกลัวตาย จึงหนีไปสู่เมืองตน
หัวหน้าคนงานของท่านเศรษฐีหนีตายกลับมาเล่าให้ท่านเศรษฐีฟัง ท่านเศรษฐีจึงนำความไปกราบทูลพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสว่า “ใครไม่รู้จักบุญคุณที่เขาทำให้แต่ก่อน ผู้นั้นเมื่อกิจการเกิดขึ้นภายหลังย่อมไม่ได้การช่วยเหลือ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“บุญคุณต้องทดแทน จึงอย่าลืมคุณคน”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สปฺปุริสภูมิ ยทิทํ กตญฺญุตา กตเวทิตา
ความรู้คุณและตอบแทนคุณ เป็นคุณธรรมพื้นฐานของคนดี (๒๐/๗๐)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม