พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๘ มัจฉทานชาดก : บุญที่ให้ทานแก่ปลา

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๘ มัจฉทานชาดก
บุญที่ให้ทานแก่ปลา

ในอดีตกาลเมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติอยู่ในพระนครพาราณสี ในครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลกุฎุมพี พระโพธิสัตว์กับน้องชายก็ช่วยกันดูแลกิจการค้าขายของครอบครัว วันหนึ่งทั้งสองไปทวงหนี้ที่บ้านหลังหนึ่ง ระหว่างทางได้พักบริโภคอาหารที่ท่าน้ำ และได้โยนเศษอาหารให้แก่ปลาในแม่น้ำคงคา โดยอุทิศส่วนบุญให้แก่เทวดาประจำแม่น้ำ เทวดาเห็นการกระทำของพระโพธิสัตว์แล้วก็พอใจ จึงอนุโมทนาอวยชัยให้พร ทันใดนั้นยศและทรัพย์อันเป็นทิพย์ก็เจริญพอกพูนขึ้น ขณะนั้นพระโพธิสัตว์ได้ปูผ้าลงบนพื้นทรายและนอนหลับไป แต่น้องชายยังไม่หลับ เขามีนิสัยค่อนข้างเป็นโจร จึงได้ห่อก้อนกรวดมาห่อหนึ่งให้เหมือนกับห่อทรัพย์ที่เทวดาประทานให้ จากนั้นทั้งสองก็เดินทางไปจนถึงกลางแม่น้ำ น้องชายก็แกล้งทำให้เรือโคลงเคลงโดยคิดว่าประเดี๋ยวจะโยนก้อนกรวดลงน้ำ แต่พอเอาเข้าจริงกลับโยนห่อทรัพย์ลงไป พอรู้ตัวว่าโยนผิดห่อ ก็รีบร้องบอกให้พี่ชายทราบว่าจะทำอย่างไรดี พระโพธิสัตว์กล่าวว่า “เมื่อมันตกน้ำไปแล้วก็แล้วไป จะทำอย่างไรได้ล่ะ อย่าไปคิดอะไรเลย” เทวดารักษาน้ำเห็นเหตุการณ์นั้นตลอด จึงบันดาลให้ปลาปากกว้างกลืนห่อทรัพย์เอาไว้
ฝ่ายปลาตัวนั้นได้เข้าไปติดแหของชาวประมง พระโพธิสัตว์ได้ซื้อไว้ในราคา ๗ มาสก แล้วส่งให้ภรรยาผ่าท้อง พบห่อทรัพย์ของเทวดา ในห่อมีทรัพย์ ๑ พันกหาปณะ (สี่พันบาท) พระโพธิสัตว์ใคร่ครวญถึงบุญที่ท่านได้ให้เศษอาหารแก่ปลานั้นเอง จากนั้นเทวดาก็ได้บอกให้พระโพธิสัตว์รู้ถึงพฤติกรรมของน้องชาย ก่อนจะจากไปได้ให้แง่คิดแก่พระโพธิสัตว์ว่า “ผู้มีจิตคิดร้ายเขาย่อมจะเอาดีไม่ได้ เทวดาทั้งหลายไม่บูชาคนชั่วช้า ยกย่องคนดี กล่าวเช่นนั้นแล้วก็หายวับไป”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“การให้ทานย่อมมีผลดีกลับมาเสมอ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ปิยทายิโน เทว ปิยํ ลภนฺติ
ผู้ให้สิ่งอันเป็นที่รักย่อมได้สิ่งอันเป็นที่รักกลับมา (๒๘/๑๒)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม