พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๔๙ ชวสกุณชาดก : ราชสีห์กับนกหัวขวาน

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ที่ ๑๔๙ ชวสกุณชาดก
ราชสีห์กับนกหัวขวาน

ในป่าหิมพานต์เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์มากมาย มีพืชพรรณธัญญาหารอุดมสมบูรณ์มาก ราชสีห์ตัวหนึ่งออกหากินในตอนเช้า วันนี้มันจับกวางได้ ๑ ตัว ลากเอามากินใต้ต้นไทรริมน้ำอย่างเอร็ดอร่อย กินแบบตะกละตะกรามมาก ทำให้กระดูกติดคอ ล้วงยังไงก็ไม่ออก เวลาผ่านไป ๓ วัน กระดูกก็ยังไม่ออกจากคอราชสีห์ ทำให้คออักเสบจนไม่สบาย นอนป่วยอยู่ในถ้ำ ออกไปล่าเหยื่อไม่ได้
นกหัวขวานที่หากินอยู่บริเวณนั้น ได้ยินเสียงร้องครวญครางที่ถ้ำราชสีห์ก็เข้าไปถามไถ่ จึงรู้ความจริงทั้งหมด เกิดความสงสารราชสีห์ จึงคิดอยากจะช่วยอีก ใจก็กลัวตาย แต่ราชสีห์ก็รับปากว่าจะไม่กินนกหรอก ขอให้ช่วยมันหน่อย คิดเสียว่าเป็นสัตว์อาศัยอยู่ป่าเดียวกัน นกหัวขวานเลยรับปากจะช่วย
นกหัวขวานให้ราชสีห์นอนตะแคง แล้วเอาไม้ค้ำปากไว้ ก็เอาหัวสอดเข้าไปในปาก ใช้จงอยปากสะกิดกระดูกที่ติดคอของมันออกจนสำเร็จ ราชสีห์หายวันหายคืนจนออกล่าสัตว์ได้แล้ว
เย็นวันหนึ่งมันล่าควายป่าได้ ๑ ตัว มันกินอย่างเอร็ดอร่อย นกหัวขวานบินมาเห็นจึงคิดจะลองใจราชสีห์ดู
นกหัวขาน “เป็นไงบ้างหายดีแล้วหรือ ตั้งแต่ข้าช่วยเจ้า ข้ายังไม่ได้อะไรตอบแทนจากเจ้าเลยนะ”
ราชสีห์ “เจ้านี่! ทวงบุญคุณข้านะ ก็น่าจะรู้ว่าข้าเป็นสัตว์กินเนื้อ วันนั้นเจ้าอยู่ระหว่างฟันของข้า ถ้าข้าจะกินเจ้าก็คงตายไปแล้ว”
นกหัวขวาน “เจ้านี่! ช่างเนครคุณจริงๆ ข้าช่วยชีวิตเจ้าไว้แท้ๆ ไม่อย่างนั้นเจ้าคงตายไปแล้ว”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“เราต้องรู้จักทดแทนบุญคุณต่อผู้ที่มีบุญคุณกับเรา””

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สปฺปุริสภูมิ ยทิทํ กตญฺยุตา กตเวทิตา
การรู้คุณและตอบแทนคุณ เป็นคุณธรรมพื้นฐานของคนดี (๒๐/๗๐)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม