พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๕๙ อหตุณฑิกชาดก : ลิงกับหมองู

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๕๙ อหิตุณฑิกาชาดก
ลิงกับหมองู

ในอดีตกาล เมื่อครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี วันหนึ่งในเมืองได้มีงานมหรสพ หมองูคนหนึ่งจับลิงมาฝึกให้เล่นกับงู แล้วเก็บค่าดูคนละเล็กละน้อย ช่วงพักแสดง เขาก็นำลิงไปฝากไว้ที่บ้านพ่อค้าข้าวคนหนึ่ง พ่อค้ามีน้ำใจ ได้ให้อาหารลิงกินเป็นประจำทุกวัน
ในวันที่ ๗ มหรสพเลิก หมองูจึงนำลิงกลับไป ได้เอาไม้ไผ่ตีลิง ๓ ที แล้วนำลิงไปผูกไว้ในพระราชอุทยาน ตัวเองก็นอนหลับอยู่ใต้ต้นไม้
พอหมองูนอนหลับ ลิงก็แก้เชือกผูกออก แล้วขึ้นไปอยู่บนต้นมะม่วง นั่งกินมะม่วงอยู่บนยอดมะม่วง หมองูตื่นขึ้นมาไม่เห็นลิง เหลียวซ้ายแลขวา แหงนหน้าแลหลังก็รู้ว่าลิงอยู่บนยอดมะม่วง เลยคิดจะลวงให้ลิงมาอยู่ข้างล่าง จึงปั้นแต่งคำว่า “ลูกเอ๋ย ลงมาหาพ่อเถอะ พ่อเล่นการพนันแพ้เจ้าลงมาข้างล่างช่วยพ่อหาเงินดีกว่า”
ลิงขว้างมะม่วงลงมาลูกหนึ่ง แล้วกล่าวว่า “เราไม่เชื่อท่านหรอก ท่านตีเราเมื่อกี้นี้เอง ท่านทำร้ายเรา ท่านให้งานเราหนักมาก แล้วยังบังอาจทำร้ายเราอีก เราจะไม่อยู่กับท่านต่อไปแล้ว”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“อย่าอยู่กับเจ้านายที่ใจร้าย”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
อมานา ยตฺถ สิยา สนฺตานํ วา วิมานนา
หีน สมฺมานนา วาปิ น ตตฺถ วสตี วเสฯ
ในที่ใด ไม่นับถือคนดี มีแต่ดูถูกคนดี
หรือมีแต่ยกย่องคนเลว ในที่นั่นคนดีย่อมอยู่ไม่ได้แน่แท้ (๒๗/๘๖๔)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม