พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๑ มิคาโลปชาดก : โทษของคนหัวดื้อ

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๑ กัจฉปชาดก
เต่ากับช่างปั้นหม้อ

ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติที่กรุงพาราณสี เมืองนี้มีตระกูลช่างหม้ออยู่ในหมู่บ้านแห่งหนึ่งทำการปั้นหม้อเลี้ยงบุตรภรรยาเรื่อยมา ยังมีสระแห่งหนึ่งมีขนาดใหญ่มาก ปลาและเต่าอาศัยอยู่ในสระน้ำ พวกปลาและเต่าจะรู้ดีว่า ปีไหนฝนตก ปีไหนฝนแล้ง
   อยู่มาวันหนึ่งเป็นฤดูแล้ง ปลาเต่าบางตัว จึงย้ายไปอยู่ในแม่น้ำ มีเต่าตัวหนึ่งไม่ยอมหนีไปกับเพื่อนๆ มันคิดว่าอยู่ที่นี่มานานก็ควรจะอยู่ต่อไป มันรู้สึกอาลัยอาวรณ์กับการต้องจากไป จึงขออยู่ในสระเก่าตามเดิม อยู่มาได้ไม่นานน้ำในสระก็แห้งขอด มันต้องขุดเข้าไปอยู่ในดิน เผอิญว่าดินตรงนั้นช่างปั้นหม้อจะต้องมาขุดนำไปปั้นหม้อประจำทุกวัน
   เช้าวันรุ่งขึ้น ช่างปั้นหม้อได้ถือจอบไปขุดดินตรงนั้นแล้วสับไปถูกกระดองเต่า เต่าได้รับความเจ็บปวดมาก จึงร้องคร่ำครวญว่า “โถ่เอ๋ย! เป็นเพราะเราติดถิ่นที่อยู่ไม่ยอมตามเขาไปเราจึงต้องพบความเดือดร้อนแบบนี้”
   พอเต่าพูดจบมันถึงแก่ความตายทันที เพราะทนพิษบาดแผลไม่ไหว
   ช่างปั้นหม้อมองเห็นชะตากรรมของเต่าแล้ว ก็จับเต่าเป็นอุปกรณ์สอนชาวบ้านที่มามุงดูว่า “ท่านทั้งหลายมาดูเต่านี้ ไม่ยอมหนีไปอยู่แม่น้ำใหญ่อย่างที่ปลาเต่าตัวอื่นทำกัน เพราะมันมัวติดถิ่นที่อยู่ จึงต้องรับผลร้ายเช่นนี้”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จงอยู่ในที่ที่จะสร้างความเจริญรุ่งเรืองได้ฯ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ปฏิรูปเทสวาโส จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ
การอยู่ในถิ่นมีสิ่งแวดล้อมดีเป็นอุดมมงคล (๒๕/๗๖)
ยหึ ชีเว ตหึ คจฺเฉ น นิเกตหโต สิยา
ชีวิตจะอยู่ที่ไหน พึงไปที่นั่น ไม่พึงให้ที่อยู่ฆ่าตนเสีย (๒๗/๒๐๖)[

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม