พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๔ สมุททวาณิชชาดก : พ่อค้าทางสมุทร

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๔ สมุททวาณิชชาดก
พ่อค้าทางสมุทร

ครั้งหนึ่ง พระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในพระนครพาราณสี ยังมีหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ทุกคนในหมู่บ้านล้วนมีอาชีพเป็นช่างไม้ทั้งสิ้น วันหนึ่งพวกเขาหนีเจ้าหนี้ คิดจะไปอยู่ในต่างประเทศ โดยสารเรือไปทางทะเล เมื่อถึงเกาะแห่งหนึ่งทุกคนเห็นว่าเป็นสถานที่มีทำเลดี จึงพากันขึ้นไปอยู่บนเกาะนั้น ซึ่งมีพืชพรรณธัญญาหารอุดมสมบูรณ์ บนเกาะนั้นมีบุรุษร่างกายกำยำคนหนึ่งมีผมและหนวดรกครื้มอาศัยอยู่บนเกาะนานแล้ว เนื่องจากเรือล่มกลางทะเล
เมื่อสำรวจพื้นที่และหาที่อยู่ให้แต่ละคนเป็นที่เรียบร้อยแล้ว หัวหน้าช่างไม้ก็สั่งลูกน้อง ๗-๘ คนไปสำรวจพื้นที่ และให้ดูว่าบนเกาะจะมียักษ์อยู่หรือไม่ พวกคนที่ไปสำรวจเกาะได้พบกับชายร่างกายกำยำคนนั้นก็ทำความรู้จักกัน ชายร่างกำยำแนะนำว่า “การจะอยู่บนเกาะนี้ได้อย่างปลอดภัยจะต้องไม่ถ่ายอุจจาระปัสสาวะเรี่ยราด จะต้องขุดหลุมให้เรียบร้อย หาไม่แล้วเทวดาจะไม่พอใจ
พอรับทราบแบบนั้นแล้วพวกคนสำรวจก็บอกให้หัวหน้ารับทราบ อยู่มาไม่นานได้มีช่างไม้ส่วนหนึ่งพากันละเมิดกฎนั้น พวกเขาดื่มสุรากันอย่างเมามายและถ่ายอุจจาระปัสสาวะเรี่ยราดส่งกลิ่นเหม็นจนเทวดาไม่พอใจ
เทวดาตนหนึ่งเกิดจิตเมตตา จึงแนะนำให้คนเหล่านั้นหนีไปอยู่ที่อื่นจะได้ไม่ถูกลงโทษ พอเทวดาตนนั้นไปแล้ว ก็มีเทวดาตนหนึ่งแวะมาแนะนำในทางตรงกันข้าม ผู้คนเหล่านั้นลังเลว่าไม่รู้จะเชื่อใครดี แต่แล้วก็เชื่อเทวดาตนที่ ๒ พวกเขาจึงถูกเทวดาลงโทษด้วยการให้น้ำท่วมเกาะ จนคนเหล่านั้นจมลงสู่ทะเลจนหมดสิ้น

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“การไม่เชื่อฟังผู้รู้ที่หวังดีจะมีจุดจบที่เลวร้ายเสมอ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โย อตฺถกามสฺส หิตานุกมฺปิโน โอวชฺชมาโน น กโรติ สาสนํ
กโปตกสฺส วจนํ อกตฺวา อมิตฺตหตฺถตฺถคโตว เสติ
ผู้ใดมีผู้หวังดี มุ่งอนุเคราะห์เกื้อกูล ช่วยว่ากล่าวตักเตือนอยู่ แต่ไม่ยอมทำตาม
ผู้นั้นย่อมถึงความย่อยยับนอนเสียใจอยู่ เหมือนกาไม่เชื่อคำนกพิราบ เลยตกอยู่ในเงื้อมมือศัตรู (๒๗/๔๒)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม