พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๖ กิงสุโกปมชาดก : โอรสช่างสงสัย

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๖ กิงสุโกปมชาดก
โอรสช่างสงสัย

อดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระองค์มีพระโอรส ๔ พระองค์
เช้าวันหนึ่งโอรสทั้ง ๔ ตรัสเรียกสารถีมาตรัสว่า “พวกเราอยากเห็นต้นทองกวาว ท่านจงแสดงต้นทองกวาวมาให้พวกเราดูเถิด”
สารถีตอบว่า “พระเจ้าข้า ข้าพระองค์จักแสดง” แต่มีข้อแม้ว่าจะไม่แสดงแก่ราชบุตรทั้ง ๔ พร้อมกัน ให้ราชบุตรองค์ที่ ๑ ประทับนั่งบนรถไปก่อน พาไปในป่าแล้วชี้ให้ดูต้นทองกวาวในเวลาสลัดใบว่า นี้คือต้นทองกาว”
อีกองค์หนึ่งให้ดูในเวลาออกใบอ่อน อีกองค์หนึ่งให้ดูเวลาออกดอก อีกองค์หนึ่งให้ดูในเวลาออกผล
ต่อมาราชบุตรทั้ง ๔ พี่น้องประทับนั่งพร้อมหน้ากัน จึงไต่ถามกันขึ้นว่า ชื่อว่าต้นทองกวาวเป็นเช่นไร องค์ที่หนึ่งตรัสว่า เหมือนตอไหม้ไฟ องค์ที่สองตรัสว่า เหมือนต้นไทร องค์ที่สามตรัสว่า เหมือนชิ้นเนื้อ องค์ที่สี่ตรัสว่า เหมือนต้นซึก
ทั้ง ๔ พระองค์ไปเฝ้าพระบิดา ทูลถามว่า “ข้าแต่พระบิดา ชื่อว่าต้นทองกวาวเป็นอย่างไร”
เมื่อพระราชาตรัสว่า “แล้วลูกคิดว่าเหมือนอะไรล่ะ”
จึงกราบทูลพระราชาตามที่ถกเถียงกัน
พระราชาตรัสว่า “พวกเจ้าแม้ทั้งสี่ได้เห็นต้นทองกวาวแล้ว แต่สารถีพาพวกเจ้าไปดูไม่ได้บอกลักษณะของมันหรือว่าเป็นอย่างไร”
ทรงกล่าวว่า “ลูกทุกคนเห็นต้นทองกวาวแล้วยังจะสงสัยในต้นทองกวาวนั้น เพราะเหตุไรหนอลูกทั้ง ๔ จึงไม่ถามสารถีให้ถี่ถ้วนเสียนะ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“คนไม่รู้ก็จะสงสัยเรื่อยไป”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
อวิชฺชา ปรมํ มลํ
ความไม่รู้ เป็นมลทินที่สุดร้าย (๒๓/๑๐๕)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม