พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๘ คหปติชาดก : อุบายของหญิงชั่ว

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๘ คหปติชาดก
อุบายของหญิงชั่ว

อดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลคหบดี แคว้นกาสี ครั้นเจริญวัยได้ครองฆราวาส ภรรยาของพระโพธิสัตว์นั้นเป็นหญิงชอบประพฤติผิดในกาม ประพฤติอนาจารกับผู้ใหญ่บ้าน พระโพธิสัตว์ทราบระแคะระคาย จึงเที่ยวสืบดู
ในระหว่างฤดูฝนเมื่อข้าวที่ปลูกยังไม่แก่ ก็เกิดความอดอยาก ชาวบ้านทั้งหมดร่วมใจกันยืมโคแก่ตัวหนึ่งของผู้ใหญ่บ้านมาทำอาหารกินกันก่อน โดยสัญญาว่าจากนี้ไปสองเดือนเราเก็บเกี่ยวแล้วจักให้ข้าวเปลือก
วันหนึ่ง ผู้ใหญ่บ้านได้โอกาสในเวลาที่สามีเขาออกไปข้างนอก จึงเข้าไปในบ้าน ในขณะที่ทั้งสองคนนอนอยู่อย่างเป็นสุขนั่นเอง พระโพธิสัตว์ก็เข้าไปใกล้ประตูบ้านหันหน้าไปทางบ้านตนเอง หญิงชั่วผู้นั้นหันหน้ามาทางประตูบ้าน เห็นคนยืนอยู่ก็คิดว่าใครหนอ จึงลุกขึ้นมองดู รู้ว่าเป็นสามีของตนเอง จึงบอกผู้ใหญ่บ้าน ผู้ใหญ่บ้านกลัวจนตัวสั่น หญิงนั้นจึงบอกผู้ไหญ่บ้านว่า “อย่ากลัว ฉันมีอุบายอย่างหนึ่ง พวกเรายืมโคของท่านมาทำอาหาร ท่านจงทำเป็นทวงเรียกค่าเนื้อ ฉันจะขึ้นไปยังฉางข้าวยืนอยู่ที่ประตูฉาง แล้วบอกท่านว่าข้าวเปลือกไม่มี ว่าแล้วนางก็ขึ้นไปยังฉางนั่งที่ประตูฉาง ฝ่ายผู้ใหญ่บ้านยืนอยู่ที่กลางบ้านร้องว่า “จงให้ค่าเนื้อเรา”
สามีเข้าไปถึงบ้านเห็นกิริยาของคนทั้งสองก็รู้ว่านั่นคงเป็นอุบายของหญิงชั่วนี้ จึงเรียกผู้ใหญ่บ้านมาพูดว่า “ท่านผู้ใหญ่ เมื่อเราจะกินเนื้อโคแก่ของท่านก็กินโดยรู้ว่าจากนี้ไปสองเดือนเราจึงจักให้ข้าวเปลือกคืน ยังไม่ถึงกึ่งเดือนเลย เพราะเหตุไรท่านจึงมาทวงเอาในเวลานี้ ซึ่งมันยังไม่ถึงเวลา ที่จริงท่านมิได้มาด้วยเหตุผลนี้ น่าจะมาด้วยเหตุอื่นกระมัง แม้หญิงนี้ก็เลวทรามเหลือหลาย รู้ว่าในยุ้งฉางไม่มีข้าวเปลือก ก็ยังขึ้นยุ้งฉางพูดว่าข้าวเปลือกไม่มี ท่านเองก็ยังทวงคืน เราไม่ชอบการกระทำของท่านทั้งสองเลย”
ตั้งแต่นั้นมา ผู้ใหญ่บ้านก็ไม่กล้ากลับมาบ้านนั้นอีกเลย แม้หญิงชั่วนั้นก็ไม่กล้าประพฤตินอกใจอีกเลย

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“อย่าทำการ เมื่อยังไม่ถึงเวลา”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โย ทนฺธกาเล ทนฺเธติ ตรณีเย จ ตีรเย
ที่ควรช้าก็ช้า ที่ควรเร่งก็เร่ง ผลที่หมายจึงจะสำเร็จบริบูรณ์ (๒๗/๖๘๑)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม