พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๐๒ กันทคลกชาดก : นกหัวขวานปัญญาทึบ

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๐๒ กันทคลกชาดก
นกหัวขวานปัญญาทึบ

ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี
พระโพธิสัตว์เกิดเป็นนกหัวขวานในป่าหิมพานต์ เที่ยวหาอาหารในป่าไม้ตะเคียน นกหัวขวานนั้นมีชื่อว่า ขทิรวนิยะ มีนกสหายตัวหนึ่ง ชื่อ กันทคลกะ นกกันทคลกะเที่ยวหากินอยู่ในป่าไม้ทองหลาง
วันหนึ่ง นกกันทคลกะได้ไปหานกขทิรวนิยะ ขทิรวนิยะดีใจว่าสหายของเรามาแล้ว จึงพานกกันทคลกะเข้าไปยังป่าไม้ตะเคียน ใช้จะงอยปากเคาะลำต้น ได้ตัวสัตว์ออกจากต้นไม้นั้นนำมาให้นกกันทคลกะจิกกินอาหารอย่างเอร็ดอร่อย เมื่อนกกันทคลกะจิกกินอยู่นั้น จึงเกิดความพยายามอยากจะหาอาหารกินเองทั่วๆ เพื่อนของเราก็เกิดเป็นสัตว์ในตระกูลเดียวกัน ทำไมเราจะทำเหมือนเขาไม่ได้
นกกันทคลกะเล่าให้นกขทิรวนิยะฟังว่า “สหายท่าน อย่าลำบากเลย ต่อจากนี้ไปเราหาอาหารในป่าตะเคียนกินเอง” นกขทิรวนิยะได้ฟังพูดเช่นนั้นแล้วจึงบอกกับเพื่อนว่าไม้งิ้วและไม้ทองหลางเป็นไม้ที่ไม่มีแก่น จะง่ายต่อการหาอาหาร ส่วนไม้ตะเคียนเป็นไม้แก่นแข็ง เราไม่อยากให้เจ้าไปเลย นกกันทคลกะกล่าวว่า “เรามิได้เกิดในตระกูลนกหัวขวานหรือ” นกกันทคลกะไม่เชื่อคำของนกขทิรวนิยะผลุนผลันไป เอาจะงอยเคาะต้นตะเคียน ทันใดนั้นเองจะงอยปากของนกกันทคลกะหักทันที ตาทะเล้น แล้วจึงกล่าวว่า “เพื่อนเอ๋ย เมื่อเจาะหมู่ไม้อยู่ในป่าได้เคยเที่ยวเจาะแต่ไม้แห้งที่ไม่มีแก่น ภายหลังมาพบเอาต้นตะเคียนซึ่งเป็นไม้แก่นอันเป็นที่ทำลายสมองศีรษะ” พอฟังคำของนกขทิรวะนิยะจบ นกกันทคลกะได้ถึงแก่ความตายในที่นั้นเอง

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จงอย่าทำอะไรเกินตัวเกินความสามารถของเราเอง”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
มตฺตญฺญุตา สทา สาธุ
ความรู้จักประมาณ ทำให้สำเร็จประโยชน์ทุกเมื่อ (ว.ว.)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม