พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๒๒ วัจฉนขชาดก : ดาบสเล็บงาม

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๒๒ วัจฉนขชาดก
ดาบสเล็บงาม

ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์ในตำบลหนึ่ง ครั้นเจริญวัยออกบวชเป็นฤๅษีอยู่ในป่าหิมพานต์เป็นเวลาช้านาน ได้ไปกรุงพาราณสีเพื่อเสพของเค็มของเปรี้ยว พักอยู่ที่พระราชอุทยาน รุ่งขึ้นได้เข้าไปยังกรุงพาราณสี ครั้งนั้นเศรษฐีกรุงพาราณสีเลื่อมใสในมารยาทของพระฤๅษี จึงนำไปสู่เรือนให้บริโภค แล้วรับเอาปฏิญญา เพื่อให้อยู่ในสวนปรนนิบัติอยู่ ชนทั้งสองได้เกิดความรักใคร่ต่อกันและกัน อยู่มาวันหนึ่ง เศรษฐีกรุงพาราณสีได้คิดอย่างนี้ ด้วยความรักและความคุ้นเคยในพระฤๅษีว่า “การบวชเป็นทุกข์ เราอยากให้ท่านสึก ข้าจะแบ่งสมบัติให้ท่านครึ่งหนึ่ง”
เช้าวันรุ่งขึ้นเศรษฐีก็มาหาพระฤๅษีตามปกติ และยังไม่ล้มเลิกความคิดที่จะชวนพระฤๅษีมาอยู่ด้วยกันที่บ้าน แล้วกล่าวว่า “ข้าแต่ท่านวัจฉนขะ เรือนทั้งหลายที่มีเงินและโภชนาหารบริบูรณ์เป็นเรือนมีความสุข ท่านบริโภคและดื่มในเรือนใด ไม่ต้องขวนขวายก็ได้นอน”
ลำดับนั้นพระโพธิสัตว์ ฟังเศรษฐีจึงกล่าวว่า “มหาเศรษฐี ท่านเป็นผู้ติดอยู่ในกาม กล่าวคุณของฆราวาสและโทษของบรรพชา ก็เพราะความไม่รู้ เราจะกล่าวถึงโทษของฆราวาสแก่ท่าน ท่านจงฟังในบัดนี้เถิด” แล้วกล่าวว่า “บุคคลผู้เป็นฆราวาส ไม่มีมานะทำการงานก็ดี ไม่กล่าวคำมุสาก็ดี ไม่ใช้อำนาจลงโทษผู้อื่น การครองเรือนก็ตั้งอยู่ไม่ได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ใครเล่าจะครอบครองเรือนไม่ให้บกพร่อง ให้เกิดความยินดีด้วยแสนยากเล่า” มหาเศรษฐีฟังแล้วก็เข้าใจลึกซึ้งถึงการบวชกับการเป็นฆรางาส จึงล้มเลิกความคิดนี้ แล้วกล่าวขอโทษพระฤๅษีว่าที่ทำไปเพราะความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ พระฤๅษีฟังแล้วก็กลับไปที่ป่าหิมพานต์ตามเดิม

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“บวชดีกว่าการเป็นคฤหัสถ์”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สมฺพาโธ ฆรวาโส รชาปโถ อพฺโภกาโส ปพฺพชฺชา
ชีวิตของฆราวาสคับแคบ เป็นทางแห่งธุลี
การบรรพชาเป็นทางปลอดโปร่ง (๑๓/๕๔๗)

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดย สถาบันบันลือธรรม