วัดคณิกาผล ศรัทธาจากเจ้าสำนักโสเภณี

วัดคณิกาผล

วัดคณิกาผล เป็นวัดราษฎร์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่บนถนนพลับพลาไชย แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร ตรงกันข้ามกับสถานีตำรวจนครบาลพลับพลาไชย 2 สร้างขึ้นในช่วงปลายรัชกาลที่ 3 พ.ศ.2376 ชาวบ้านนิยมเรียกว่า “วัดใหม่ยายแฟง” ตามนามผู้ออกทุนทรัพย์ให้สร้างคือ คุณยายแฟง

คุณยายแฟง หรือแม่แฟง เป็นเจ้าสำนักโสเภณีผู้ที่มีชื่อเสียงในหน้าประวัติศาสตร์ อีกทั้งยังเป็นที่รู้จักของคนในสมัยนั้น จนถูกนำชื่อไปตั้งเป็นชื่อตรอก คือ “ตรอกอำแดงแฟง” ตั้งอยู่แถวสำเพ็ง ย่านที่เป็นที่รู้จักกันดีว่าเป็นแหล่งความบันเทิง ไม่ว่าจะเป็นร้านเหล้า บ่อนการพนัน รวมถึงโรงโสเภณี โรงโสเภณียายแฟงถือว่าเป็นโรงโสเภณีชั้นดี อีกทั้งยังได้รับความนิยมสูงและรู้จักกันอย่างแพร่หลาย จนสามารถสร้างรายได้อย่างมหาศาล ด้วยความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ยายแฟงจึงร่วมกับเหล่าหญิงงามในโรงโสเภณี นำเงินที่ได้จากอาชีพนี้ไปสร้างวัด ชาวบ้านจึงเรียกวัดนี้ว่า วัดใหม่ยายแฟง ต่อมาลูกหลานของยายแฟงได้ซ่อมแซม บูรณะวัดนี้ขึ้นใหม่ให้สวยงามสมบูรณ์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระกรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามให้ว่า "วัดคณิกาผล" ซึ่งหมายถึงวัดที่สร้างขึ้นจากผลประโยชน์ของนางคณิกา

ในงานสมโภชวัด ยายแฟงนิมนต์ขรัวโต ซึ่งต่อมาได้สมณศักดิ์เป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) มาเทศน์ฉลอง หวังจะให้เทศน์สรรเสริญคุณงามความดีของนางในครั้งนี้ต่อที่ชุมชน แต่ขรัวโตเทศน์สั่งสอนว่า ทำบุญเอาหน้า แม้จะเป็นบุญใหญ่ ก็ได้บุญน้อย นอกจากนี้ ขรัวโตยังว่า เงินของยายแฟงได้มาโดยไม่บริสุทธิ์ ยายแฟงจึงได้บุญไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย โดยเปรียบเปรยว่า "ในการที่เจ้าภาพได้จัดการทำบุญเช่นนี้นั้น เป็นการทำบุญที่มีเบื้องหลังอยู่หลายประการ เป็นเหตุให้เหมือนกับว่า ในเงินทำบุญหนึ่งบาทนั้น ยายแฟงจะได้อานิสงส์เพียงแค่สลึงเฟื้องเท่านั้น"

วัดนี้ เดิมไม่ได้ตั้งชื่ออย่างเป็นทางการ ชาวบ้านจึงเรียกกันว่า "วัดใหม่ยายแฟง" และนับตั้งแต่สร้าง ก็ได้เปิดทำสังฆกรรมต่อมาเป็นเวลานาน จนกระทั่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสู่ราชสมบัติแล้ว ลูกหลานของยายแฟงจึงบูรณะ และขอพระราชทานนามวัดจากพระมหากษัตริย์ ก็โปรดให้ว่า "วัดคณิกาผล" แปลว่า วัดที่สร้างขึ้นจากผลประโยชน์ของนางคณิกา คือ นางโสเภณี

ปัจจุบัน วัดคณิกาผล เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่มีผู้คนเดินทางมาไหว้ขอพรในเรื่องต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น เรื่องความรัก โชคลาภ ตลอดจนเรื่องงาน ภายในวัดจะมีรูปหล่อของยายแฟงอยู่ 2 จุด คือ 1) รูปหล่อของยายแฟงเต็มตัว บริเวณหลวงพ่อองค์ดำ ในพระวิหารวัดคณิกาผล และ 2) รูปปั้นครึ่งตัวของยายแฟง ที่มีอักษรจารึกว่า "วัดคณิกาผลนี้สร้างเมื่อพุทธศักราช 2376 โดยคุณยายแฟงบรรพบุรุษของตระกูลเปาโรหิตย์" ในอาคารย่าแฟง ที่อยู่ด้านหลังพระอุโบสถ

สำหรับเรื่องราวของยายแฟง แม้ว่ายายแฟงจะเป็นเพียงสามัญชนธรรมดา และอาชีพของยายแฟงจะไม่ได้รับการยอมรับในสังคม แต่ชื่อของคุณยายแฟงมักถูกกล่าวถึงอยู่บ่อยครั้ง เมื่อมีการพูดถึงโสเภณีในประวัติศาสตร์หรือประวัติศาสตร์ของย่านสำเพ็ง นอกจากนี้ในปี พ.ศ.2568 เรื่องราวของยายแฟงก็ได้รับความสนใจอีกครั้ง เมื่อละครโทรทัศน์ไทยแนวย้อนยุค เรื่อง คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นห่านมิใช่หงส์ ออกอากาศ โดยในเรื่องมีตัวละครสำคัญคือ “แม่แฟง” ผู้เป็นเจ้าของโรงโสเภณีเช่นเดียวกับคุณยายแฟงในหน้าประวัติศาสตร์